COVID-19-ը ազդել է բոլորիս վրա, սակայն ամենակարևոր որոշումները կայացվում են տղամարդկանց կողմից, ու հաճախ հենց միայն նրանց ձայնն ենք լսում: Այնուամենայնիվ, առաջնագծի առողջապահական ոլորտի աշխատողների մեծամասնությունը կանայք են, իսկ կարանտինի պատճառով ամենաշատը տուժած ոլորտներում (տուրիզմ, սննդի արտադրություն և այլն) նույնպես կանանց մեծ ներկայացվածություն կա: Առանց այդ էլ կանանց ուսերին մնացած հոգ տանելու գործառույթը այժմ ավելի է ծանրացել:
UN Women-ը բարձրացնում է համաճարակի առաջնագծում գտնվող կանանց ձայնը: Ստորև ներկայացված են այն հերոսներից մի քանիսը, որոնք ամենօրյա ռեժիմով ծառայում են իրենց համայնքներին՝ պաշտպանելով նրանց վիրուսից:
Էնթելա Կոլովանի, բժիշկ, Տիրանա, Ալբանիա
«Բուժքույրերն իսկական հերոսներ են,- ասում է Էնթելան: – Նրանց վրա է ամենադժվար աշխատանքն ու ծանրաբեռնվածությունը: Բուժքույրերը (որոնք թվով անհամեմատ շատ են բուժակներից) մեր ամենամեծ աջակիցներն են, որոնք անվերջ աշխատում են հատուկ պաշտպանական հագուստներով, որը կրելն իսկապես դժվար է: Նրանց աշխատանքը երբեք չի ավարտվում.պացիենտների անկողինները պատրաստելուց, թերապիաներ անցկացնելուց մինչև թեստերի անցկացում ու փաստաթղթերի լրացում: Ես այնքան երախտապարտ եմ նրանց»:
Դոկտոր Կոլովանին և իր գործըննկերները Ալբանիայում համաճարակի բռնկման առաջին օրերից առաջնագծում են: Որպես խնամողներ և հիմնական աշխատողներ՝ կանայք վարակվելու բարձր ռիսկի տակ են: «Մեր ամենամեծ մարտահրավերներից մեկը մեզ հետ աշխատող ընկերներին ու գործընկերներին COVID-19-ով վարակված տեսնելն է: Մեկ այլ մարտահրավեր էլ պացիենտների արագ առողջանալն ապահովելն է, որպեսզի բժշկական համակարգը չծանրաբեռնվի»,- ասում է դոկտոր Կոլովանին:
Հիվանդանոցի բժշկական անձնակազմը աշխատում է երկար ժամերով՝ ներառյալ իր ամուսինը, որը նույնպես բժիշկ է: Կորոնավիրուսի համաճարակը աննախադեպ լարում է առաջացրել ընտանիքներում, հատկապես երբ զույգերն աշխատում են առողջապահության կամ նման այլ կարևոր սպասարկման ոլորտներում:
Դոկտոր Կոլովանին և իր ամուսինը համաճարակի բռնկումից ի վեր չեն տեսել իրենց երեխաներին: «Քանի որ և՛ ես, և՛ ամուսինս աշխատում ենք նույն հիվանդանոցում ու անում ենք նույն գործը, մեր երեխաների ու ընտանիքի մյուս անդամների վարակման ռիսկը շատ մեծ է»,- բացատրում է նա: Երբ երկար աշխատանքային օրվանից հետո տուն են գնում, այն դատարկ է թվում: «Բայց ավելի լավ է այսպես՝ հեռավորություն պահպանելով, որպեսզի խուսափես քո սիրելի մարդկանց վարակելուց»,- ավելացնում է նա:
Նաթավան Պինթո, ոստիկանության կապիտան, Սուվարնաբհամիի օդանավակայան, Բանգկոկ, Թայլանդ
Նաթավանի համար ամեն բան փոխվել է՝ տանը կամ աշխատավայրում առօրյա գործերից մինչև այն ռիսկը, որին նա ենթարկվում է ամեն օր: «Օդանավակայանը գնալով ավելի քիչ ուղևորների է ընդունում: Մենք սովորել ենք՝ ինչպես ախտահանել մեր աշխատավայրը, մեր ձեռքերը, պետք է ավելի զգույշ լինենք մարդկանց հետ՝ դիմակներ կրելով ու սոցիալական հեռավորություն պահպանելով»:
Նախքան COVID-19- բռնկումը՝ Նաթավանը ամեն օր գործ էր ունենում առնվազն 1000 ուղևորի հետ: Այժմ այդ թիվը առավելագույնը 100 է, որը նվազեցնում է մարդկանց հետ նրա շփումը, սակայն ամենապարզ առաջադրանքներից որոշների կատարումը դեռևս շատ ռիսկային է, ինչպես օրինակ՝ անձնագրի էջերը ստուգելը: «Պետք է համոզվեմ, որ անձնագիրը իսկական է, որի համար էլ մատներով եմ դիպչում էջերին»,- ասում է նա:
Ըստ նոր կանոնների ուղևորների մուտքը Թայլանդ սահմանափակելը դժվար փորձություն է եղել Նաթավանի համար: «Դեպք է եղել, երբ Ֆրանսիայից չորս հոգուց բաղկացած ընտանիք էր եկել: Նրանք չինական ծագում ունեին: Նրանցից երեքը Ֆրանսիայի անձնագիր ունեին, սակայն կնոջ անձնագիրը Չինաստանի էր: Նա չէր կարող երկիր մուտք գործել: Ուստի մենք օգնեցինք իրավիճակից ելք գտնել՝ նրա համար այլ երկրի տոմս գտնելով»:
«Արդյո՞ք արդեն վարակվել եմ.այս հարցն ամեն օր տալիս եմ ինքս ինձ: Փոշուց ալերգիա ունեմ, ուստի փռշտում եմ: Նախկինում ոչ ոք ուշադրություն չէր դարձնի: Հիմա դա բոլորին վախեցնում է»:
Նաթավանի ընտանիքն ապրում է Բանգկոկից 600կմ հեռավորության վրա: Սակայն նա չի կարող այցելել նրանց: «Եթե ծննդավայր վերադառնամ, պիտի 14 օր ինքնամեկուսացվեմ»,- ասում է նա: Նաթավանը կարոտում է վարսահարդարին այցելելու և եղունգները ներկելու պարզագույն ճոխությունները, սակայն ավելի լուրջ մտահոգություններ էլ ունի.«Պետք է խնայողաբար ծախսենք, որովհետև արտաժամյա վճարումը նվազել է.դա նշանակում է ավելի քիչ գումար»: Մարտին Նաթավանի աշխատավարձը 30 տոկոսով պակաս է եղել սովորականից:
Պարինյա Սիրիրաթանապանյա, սննդի առաքման ծառայություն, Բանգկոկ, Թայլանդ
Սննդի առաքումն այն հիմնական ծառայություններից է, որ շատ երկրներում չի սահմանափակվել: 44-ամյա Պարինյան GrabFood-ի առաքում իրականացնող 150,000 վարորդներից է Բանգկոկում: Նախքան COVID-19-ի բռնկումը՝ Պարինյան հագուստի փոքր խանութ ուներ, սակայն այժմ ոչ ոք առևտուր չի անում, ու նրա փոքր բիզնեսը փակվել է: Նրա խոսքերով՝ այժմ սննդի առաքման ոլորտում բազմաթիվ կին աշխատողներ կան:
«Սննդի առաքման աշխատողների թիվն արագ աճում է, իսկ մոլերի աշխատաժամերը դարձել են 11-ից 8-ը: Ավելի քիչ պատվերներ եմ ստանում ու ավելի երկար սպաում դրանց»,- ասում է Պարինյան:
Նա գիտակցում է այն ռիսկը, որին ամեն օր ենթարկվում է, ու հնարավոր բոլոր միջոցները ձեռնարկում է, որպեսզի իր ընտանիքին չվարակի: «Ես ավելի հակված եմ վարակվելու, սակայն ընտրություն չունեմ: Ընտանիքս ֆինասական աջակցության կարիք ունի»:
«Երբ դուրս եմ գալիս, հագնում եմ վերարկու, դնում 2 դիմակ՝ մեկը կտորից, մյուսը մեկանգամյա օգտագործման, ու ձեռնոցներ՝ վարակվելու ռիսկը նվազեցնելու համար: Հետս նաև ձեռքերի ախտահանիչ ու հակաբակտերիալ միջոցներ եմ վերցնում: Ձեռքերս միշտ մաքուր ու դեմքիցս հեռու եմ պահում: Ամեն անգամ, երբ պետք է հաճախորդին մանր տալ (եթե ստիպված եմ հանել ձեռնոցներս), ձեռքերս լվանում կամ մաքրում եմ ախտահանիչով»:
«Երանի Covid-19-ը հնարավորինս արագ վերահսկվի: Գիտեմ, որ վիրուսի տարածումը կանխարգելող միջոցներ են ձեռնարկվում, սակայն շատ մարդիկ դա հալած յուղի տեղ են ընդունում: Հասարակական պատասխանատվություն վերցնելն այս իրավիճակում անհրաժեշտություն է»,- ասում է Պարինյան:
Զեվոնիա Վիեյրա, լրագրող, Թիմոր-Լեստե
Զեվոնիան այժմ ամեն օր տեղեկատվություն է հայտնում COVID-19-ի առաջնագծից: «Որպես լրագրող՝ իմ պարտականությունն է հանրությանը միշտ տեղեկացված պահելը՝ ներառյալ համաճարակի ժամանակ»,- ասում է նա:
Մինչ երկրները պայքարում են վիրուսի տարածումը նվազեցնելու ուղղությամբ, Զեվոնիայի պես լրագրողներն ամեն օր ռիսկի են դիմում՝ վստահելի տեղեկություն ստանալու և հանրությանը կանխարգելիչ միջոցների հետ ծանոթացնելու համար: Թիմոր-Լեստեն արտակարգ դրություն է հայտարարել մարտի վերջին, կառավարությունը սոցիալական հեռավորություն պահպանելու հրահանգներ է արձակել և ապահովում է առաջնագծի աշխատողների պաշտպանիչ միջոցները: Թիմոր-Լեստեի լրագրողները կառավարությանը կոչ են արել մեդիա կենտրոն ապահովել՝ անհրաժեշտ տարածքով ու սարքավորումներով, որպեսզի լրագրողները կարողանան աշխատանքի ընթացքում սոցիալական հեռավորություն պահպանել:
Զեվոնիան նաև միայնակ մայր է և իր ընտանիքի հաց վաստակողը: Ճգնաժամի ընթացքում իր մասնագիտական ու ընտանեկան պարտականությունները հավասարակշռելը շատ դժվար է եղել, ինչպես բոլոր աշխատող ծնողների համար: «Աշխատանքային օրվանից հետո երբ տուն եմ գնում, պիտի ընտանիքիս մասին հոգ տանեմ ու երեխայիս հետ ժամանակ անցկացնեմ, մինչև նրա քնելը: Իսկ գիշերը շարունակում եմ գրել»,- ասում է նա:
Զեվոնիան նվիրված է իր աշխատանքին, սակայն գերհոգնած վիճակում է: Ըստ նրա՝ ճգնաժամը հաղթահարելու բանալին կառավարության հետ համագործակցությունն է:
Թասսանա Բունթոնգ, Թայլանդի բուժքույրերի ԵՎ Մանկաբարձների խորհրդի նախագահ
Թայլանդը բուժքույրության ու մանկաբարձության ծառայությունները համատեղելու երկար ավանդույթ ունի: Դրա պատճառը առողջապահության ոլորտի աշխատողների պակասն է: Ավելի քան մեկ դար այս ծառայությունները համատեղվել են՝ մարդկանց կարիքները հոգալու համար:
Ըստ Թասսանա Բունթոնգի՝ այս ծառայության կարքը ավելի քան երբևէ զգացվում է, քանի որ շատ է քրոնիկական հիվանդություն ունեցող ծերերի թիվը: Ներկայումս Թայլանդում տարեկան 10,000 – 12,000 ուսանող է ավարտում այդ բաժինը, իսկ բնակչության թիվը 69 մլն է: Մասնագետների պակաս զգացվում է հատկապես հեռավոր շրջաններում:
Վիրուսի տարածումով բուժանձնակազմի պակասը գնալով ավելի է զգացվում Թայլանդում: «Նրանք ստիպված են քիչ անձնակազմով ամբողջ օրը հիվանդանոցում աշխատել: Նրանք դիմակայում են ոչ միայն մահացու հիվանդությանը, այլև մտավոր սթրեսին, հոգնածությանը, իրենց ընտանիքի անդամների համար անհանգստություններին: Կյանքի ապահովագրությունն ու բարեկեցիկ աշխատանքը բուժքույրերի համար դեռևս չլուծված հարցեր են»,- ասում է նա:
Նյութի աղբյուրը՝ www.unwomen.org
