Author: armmark

Պարադոքսալ կերպով այսօր շատ կանայք չեն արժևորում այն իրավունքներն ու ազատությունները, որ իրենց համար ապահովել են 19-20-րդ դարերի կանանց շարժումները: Ճիշտ է՝ ֆեմինիզմը դեռ շատ խնդիրներ ունի լուծելու, սակայն հարկավոր է գնահատել այն ամենը, ինչը հիմա ունեն շնորհիվ ֆեմինիզմի: Տասնամյակներ շարունակ կանանց իրավունքների համար պայքարող շարժումները մարտահրավեր են նետել համակարգերին, կոտրել են կանանց սահմանափակող իրավական ու սոցիալական պատնեշները, հարցականի տակ են դրել մշակութային կանոնները, որոնք հաճախ լռեցրել են կանանց, և կանանց ավելի մեծ վերահսկողություն են տվել սեփական մարմնի և ընդհանրապես՝ սեփական ապագան որոշելու հարցում:

Ժամանակագրություն

Ֆեմինիզմի առաջին ալիք (18-րդ դարից մինչև 1920թ.)

18-րդ դարի վերջից սկսած՝ ֆեմինիզմի առաջին ալիքը ցնցեց քաղաքականության բեմը: Դրա շնորհիվ կանայք իրավունք ստացան հասարակության մեջ իրենց ձայնն ունենալու: Այդ թվում՝

• Կանանց ընտրելու իրավունք. Կանայք քվեարկելու իրավունք ստացան շնորհիվ Սյուզն Բ. Էնթընիի և նրան հետևած մի շարք ֆեմինիստների:
• Ամուսնալուծության իրավունք. Առաջին ալիքի ֆեմինիստները պայքարեցին կանանց՝ իրենց ամուսիններից բաժանվելու իրավունքի համար, որը մինչ այդ գոյություն չուներ:
• Ռասիզմ. Ֆեմինիզմի առաջին ալիքն ընդգրկեց նաև ստրկության վերացման ու սևամորթների իրավունքների համար պայքարող ակտիվիստների:

Ֆեմինիստական գրականության լավագույն նմուշների մի մասը գրվել է հենց ֆեմինիզմի առաջին ալիքի շրջանում (օրինակ, Սոջորներ Թրութի «Մի՞թե ես կին չեմ» հայտնի ելույթը):

Ֆեմինիզմի երկրորդ ալիք (1920-1970թթ.)

Ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքը սկսեց պայքարել այն անարդարությունների դեմ, որոնք առնչվում էին աշխատավարձի հավասարությանը, սեռականացմանը, քաղաքացիական իրավունքներին, ինչպես նաև աշխատավայրում կանանց հանդեպ վերաբերմունքին: Ֆեմինիստական շարժման ժամանակացույցի վրա սա նշանավոր կետ է:

Մինչև 1920-ականների Flapper շարժման կանայք հոգնել էին լսելուց, որ պետք է իրենց կանացի և օրիորդի պես պահել, մինչդեռ տղամարդիկ անում էին այն, ինչ ուզում էին: Մինչև 1960-ական թթ. Գլորիա Սթայնեմի պես հայտնի ֆեմինիստները ցույց տվեցին, թե որքան շատ երկակի ստանդարտներ կան հասարակության մեջ, ու սկսեցին պայքարել դրանց դեմ:

Ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքի ձեռքբերումներից են.

• Body Positivity/բոդի պոզիտիվ շարժում. Սա սեփական մարմինն ու արտաքինն ընդունելու, գեղեցկության ստանդարտների դեմ պայքարի շարժում է, որի սկիզբը դրվել է հենց 1960-ական թթ.:
• Քաղաքացիական իրավունքներ. Բազմաթիվ ֆեմինիստներ համառ պայքար մղեցին նաև քաղաքացիական իրավունքների համար՝ զարգացնելով հակապատերազմական, հակառասիստական դիսկուրսներ ու հռետորաբանություն:
• Աբորտի իրավունք. Ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքը օգնեց նաև օրինականացնել հակաբեղմնավորում: Եթե պահպանակներ ու հաբեր եք օգտագործում, դրա համար պետք է շնորհակալ լինեք ֆեմինիզմի այս ալիքին:
• Սեռական ազատություն. 60-ականներին նաև կոչեր էին արվում սեքսի վերաբերյալ խարանին վերջ դնելու: Ֆեմինիստական այս հարցը դեռևս ընթացքի մեջ է:

Եթե դու ունեք հնարավորություն ծննդաբերության հսկողության, տղամարդկանց ղեկավարած դաշտում պաշտոն զբաղեցնելու, դեմ եք բռնաբարությանը կամ կողմ եք կնոջ՝ աբորտ անելու իրավունքին, ապա դրանով պարտական եք ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքին:

Ֆեմինիզմի երրորդ ալիք (1980-2000թթ.)

Ֆեմինիզմի երրորդ ալիքի սկիզբը դրեցին զորեղ կանայք, որոնք ուզում էին ամեն ինչ: Այս ֆեմինիզմը դադարեց «նորմալացնել» գենդերային ինքնությունը, սեռականությունը: Սա ռադիկալ ապստամբության շրջան էր:

Խնդիրներ, որոնք բարձրաձայնեց ֆեմինիզմի երրորդ ալիքը.

• ԼԳԲՏՔ իրավունքներ. Այս շրջանում մարդիկ սկսեցին ընդունել ոչ հետերոսեքսուալ հարաբերությունները, գենդերային տարբեր ինքնությունները:
• Բնապահպանություն. Էկո ֆեմինիզմն այն շրջանն էր, երբ կանայք հասկացան, որ պետք է գործել և փրկել Երկիր մոլորակը:
• Body Positivity/բոդի պոզիտիվ շարժում. Այս շրջանում տվյալ շարժումը ավելի մեծ թափ հավաքեց:
• Sex Positivity/սեքս պոզիտիվ շարժում. Երրորդ շրջանի ֆեմինիստներն առաջինն էին, որ բացահայտ կերպով խոսեցին սեքսի վերաբերյալ հասարակության ունեցած երկակի ստանդարտներից, ըստ որոնց՝ տղամարդիկ կարող են ակտիվ սեռական կյանքով ապրել, իսկ նույն որոշումն ընդունած կանայք վատ վարքի տեր են համարվում:
• Ուղեղ+ Գեղեցկություն. Քննադատելով գեղեցկության նորմերին չհամապատասխանող կանանց հանդեպ հասարակության խարանը՝ երրորդ ալիքի ֆեմինիստները շեշտեցին այն փաստը, որ կանայք կարող են միաժամանակ և՛ գեղեցիկ, և՛ խելացի լինել:

Ֆեմինիզմի չորրորդ ալիք (2000թ.-ից մինչև օրս)

Ֆեմինիզմի չորրորդ ալիքը դեռևս ընթացքի մեջ է, սակայն կարելի է նշել դրա որոշակի առանձնահատկությունները: Այս շարժումն ամբողջությամբ ընդունում է ԼԳԲՏՔ հիմնահարցերը և հավասարության մասին խոսելիս խուսափում միայն երկու գենդերների գաղափարից: Բոդի պոզիտիվ և սեքս պոզիտիվ դիսկուրսները ևս ակտիվ են այժմ՝ հատկապես օնլային տիրույթում:

Դժվար է ասել, թե 4-րդ ալիքը մեզ ուր կտանի, սակայն հավասարությունն ու ներառականությունն այլընտրանք չունեն:

Նյութի աղբյուրը՝ https://vocal.media/

Կարդացեք նաև՝ 5 նորարարություն, որ նպաստել են կանանց իրավունքների առաջխաղացման:

Հայաստանում կանանց հիմնադրամը հայտարարում է կանանց շրջանում հետազոտությունների անցկացման դրամաշնորհի մրցույթ:

Հետազոտությունները պետք է ունենան հետևյալ ուղղությունները.

1. կորոնավիրուսի համավարակով պայմանավորված ճգնաժամային շրջանում ՀՀ-ում բնակվող տարբեր խմբերի կանանց կյանքի պատմությունների հավաքագրում և վերլուծություն և/կամ
2. ՀՀ-ում բնակվող կանանց տարբեր խմբերի շրջանում կարիքների գնահատում համավարակի պայմաններում (կազմակերպությունների դեպքում՝ նաև իրենց շահառու կանանց կարիքների գնահատում և վերլուծություն)
3. ՀՀ-ում բնակվող տարբեր խմբերի կանանց մտահոգությունների, ապագայի մասին պատկերացումների և մտադրությունների ուսումնասիրություն և վերլուծություն

Հետազոտությունների արդյունքները կարող են ընդունել ֆոտո և/կամ վիդեոպատմության տեսք՝ համապատասխան հիմնավորումներով ու վերլուծություններով:

Մրցույթին մասնակցելու համար հարկավոր է որպես մեկ PDF ֆայլ մեզ ուղարկել ձեր ծրագրի հայտը և բյուջեն, որոնց օրինակները կարող եք գտնել այստեղ: Հայտերը հարկավոր է ուղարկել contact@womenfundarmenia.org էլ.հասցեին՝ թեմայի բաժնում նշելով «Կանանց շրջանում հետազոտության մրցույթ»:

Մրցույթին մասնակցել կարող ենք կին հետազոտողները, կանանց կազմակերպությունները և նախաձեռնող խմբերը: Հաղթող նախագծերը կստանան 1000 եվրո (հարկերը ներառյալ) դրամական աջակցություն: Հայտերն ուղարկելու վերջնաժամկետը՝ ս/թ. օգոստոսի 1:

Ձեր հարցերը կարող եք ուղղել contact@womenfundarmenia.org էլ.հասցեին կամ զանգահարել 098244933 հեռախոսահամարով:

Անձնականը քաղաքական է, հայտնի նաև՝ անհատականը/սեփականը քաղաքական է, քաղաքական կարգախոսը է, որն արտահայտում է ֆեմինիստական այն տարածված գաղափարը, որ կանանց անձնական փորձառությունների արմատները նրանց քաղաքական իրավիճակի ու գենդերային անհավասարության մեջ են: Թեև այս արտահայտության սկզբնաղբյուրը հայտնի չէ, այն շրջանառության մեջ է դրվել և հայտնի դարձել 1970թ. լույս տեսած մի համանուն էսսեում՝ գրված ամերիկացի ֆեմինիստ Քերըլ Հանիշի կողմից, որը պնդում էր, որ անձնական շատ փորձառություններ (հատկապես կանանց դեպքում) կախված են տվյալ իշխանական համակարգի հարաբերություններում մարդու զբաղեցրած դիրքից:

Հանիշի էսսեն կենտրոնանում է տղամարդկանց իշխանության և կանանց ճնշման վրա.օրինակ, եթե որևէ կին շահագործվում է իր տղամարդ զուգընկերոջ կողմից, այդ երևույթը բացատրելու գործում մեծ դեր ունի հասարակության կողմից կնոջ ճնշումը: Այս պնդումը երբեմն սխալ մեկնաբանության է ենթարկվում, այնուամենայնիվ, նույնը տեղի է ունենում նաև հակառակ պնդման հետ, այն է՝ կնոջ անձնական վարքագիծը քաղաքական նշանակություն ունի: Հանիշը նշում էր, որ «քաղաքական» տերմինը վերաբերում է ոչ միայն կառավարությանը կամ ընտրված այլ պաշտոնյաններին, այլ իշխանության ցանկացած հարաբերությանը:

Ծագում

Հանիշն առաջինը չէր, ով ենթադրում էր, որ անձնական փորձառությունները սոցիալական կառուցվածքների կամ անհավասարության արդյունք են: 1959թ. ամերիկացի սոցիոլոգ Ք. Ռայթ Միլսը հրապատակեց «Սոցիոլոգիական երևակայություն» աշխատությունը, որում նա պդնում էր, որ անհատական փորձառություններն անխուսափելիորեն կապված են ավելի մեծ սոցիալական ու պատմական կոնտեքստի հետ: Եթե անհատը գործազուրկ է, ապա գործազրկությունը կարող է կապված լինել հասարակության մեջ առկա գործազրկության ավելի մեծ կաղապարների հետ: Սոցիալական գիտություններում կոնտեքստային գործոնների վրա կենտրոնանալը կարևոր է:

«Կանացի առեղծված»  գրքում (1963թ.) ամերիկացի հեղինակ և ֆեմինիստ Բեթթի Ֆրիդանը հղում է անում մի «խնդրի, որն անուն չունի».դա այն էր, երբ կանայք իրենց սահմանափակված, չբավարարված ու դժբախտ էին զգում որպես կին, մայր և տնային տնտեսուհի: Թեև այս դժգոհությանը հաճախ և՛ կանայք, և՛ բժիշկները վերաբերվում էին որպես անձնական խնդրի, Ֆրիդանը դրանում մեղադրում է հասարակության մեջ կնոջ դերին: Չնայած «Կանացի առեղծվածը» վիճելի կերպով վերաբերում էր միջին խավի սպիտակամորթ կանանց, գիրքը ֆեմինիզմի պատմության և տեսության մեջ կանոնական գիրք դարձավ: Ֆրիդանի պնդումները մեծ ազդեցություն ունեցան ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքի վրա (ֆեմինիստական ակտիվիզմի շրջան՝ նշանակալի հատկապես 1960-70-ական թթ.):

Հանիշի գրելու շրջանում տղամարդկանցով ղեկավարվող քաղաքական ձախերը հաճախ հակադրում էին անձնական ու քաղաքական հարցերը.ուստի, եթե կանայք խմբերով անձնական հարցեր էին քննարկում, դա ծաղրական կերպով «թերապիա» էին կոչում՝ սահմանում, որը Հանիշը սխալ էր համարում: Իրականում, Հանիշը պնդում էր, որ կանանց անձնական խնդիրները քաղաքական խնդիրներ են, քանզի դրանց պատճառը կանանց անհավասարությունն է.կանայք մեղք չունեն: Լայն առումով՝ խնդիրները կարող են լուծել ոչ թե անհատական լուծումներով, այլ հասարակական փոփոխությամբ: Ֆեմինիստական շատ խմբեր ընդունեցին այս գաղափարը: Օրինակ, ռադիկալ ֆեմինիստական կազմակերպություն Redstockings-ը պնդեց, որ կանանց չի հաջողվել իրենց իրավիճակը տեսնել որպես քաղաքական դրություն.դասերի հիերարխիա, որտեղ տղամարդիկ կանանց վերևում են: Նմանապես,  Combahee River Collective-ը՝ սևական կազմակերպություն, շեշտեց, որ իր ֆեմինիզմն ընդգրկում է հայացքներ իր անդամների՝ ռասիզմի ու սեքսիզմի հետ ունեցած անձնական փորձառություններից: Այդ շրջանի այլ փաստաթղթեր նմանատիպ պնդումներ էին անում:

Ազդեցություն

«Անձնականը քաղաքական է» պնդումն ազդեցիկ էր ֆեմինիզմի երկրորդ ալիքի շրջանում՝ խթանելով սոցիալական վերլուծությունների ու տեսությունների զարգացումը, խրախուսելով ակտիվիզմի նոր տեսակներ և ընդլայնելով այն խնդիրների շրջանակը, որոնք սահմանվում էին որպես «ֆեմինիստական հարցեր»: Օրինակ, այն ֆեմինիստական գիտակցության բարձրացման ուղղված խմբերի ստեղծման հիմք հանդիսացավ, իսկ այդ խմբերը հանդիպում էին քննարկելու այնպիսի թեմաներ, ինչպիսիք են կարիերան, ծնողավարությունը, կիսվում իրենց անձնական փորձառություններով և դրանց հիման վրա նոր գիտելիքներ գեներացնում: Այդ գիտելիքը հիմք էր հանդիսանում ֆեմինիստական հետագա ակտիվիզմի: Հանիշն ինքը շեշտում էր, որ գործնականի ու տեսականի համակցությունը, որը երբեմն կոչում են պրակտիկա, լավ տեսության զարգացման բանալին է:

«Անձնականը քաղաքական է» գաղափարը շարունակեց ազդել ֆեմինիզմի ավելի ուշ տեսության վրա: Օրինակ, ամերիկացի ֆեմինիստ գիտնական ու ակտիվիստ Բելլ Հուքսը գտնում էր, որ ֆեմինիզմի տեսությունը ծագում է կանանց անձնական փորձառություններից:  Այդ նպատակով նա քննության առավ իր սեփական մանկական փորձառությունը որպես երիտասարդ սևամորթ կին, շրջան, որի ընթացքում նա սահմանափակված է եղել իր ընտանիքի ունեցած գենդերային գափարաբանությամբ: Քանի որ Հուքսը չէր կարող սրա մասին խոսել իր ընտանիքի հետ, չէր կիսում նրանց կարծիքը, իր իրավիճակն ավելի լավ հասկանալու համար նա սկսում է տեսական բացատրություն փնտրել: Տեսությունն ու քաղաքականությունը հեռու չէին նրա անձնական կյանքից.ավելին՝ դրանք սերտորեն կապված էին միմյանց: 

Նմանապես, ամերիկացի սոցիոլոգ Պատրիսիա Հիլլ Քոլլինսը «Սևերի ֆեմինիզմի էպիստեմոլոգիա»-ի հատկանիշները վերագրում է «ապրած փորձառությանը՝ որպես նշանակության կրիտերիա»: Նա պնդում էր, որ բազմաթիվ սևամորթ կանայք անձնական փորձառությունը համարում են ճանաչողական առումով ավելի արժեքավոր, քան  գիտությունը կամ տեսությունը, քանի որ փորձառությունը հիմնված է անմիջական իրականության վրա:

21-րդ դարի սկզբին, «անձնականը քաղաքական է» կարգախոսը կարևոր դեր ուներ ֆեմինիստական բազմաթիվ խնդիրներ հասկանալու գործում, այլապես դրանք կդիտարկվեին պարզապես «անձնական», օրինակ, նիհար լինելը կնոջ հաջողության հետ կապելը:

Նյութի աղբյուրը՝ https://www.britannica.com/

Ֆեմինիզմը կանանց և տղամարդկանց սոցիալական, քաղաքական և այլ իրավունքների հավասարության մասին ուսմունքն է: Այն կազմակերպված շարժում է, որի նպատակը թվարկված իրավունքների ձեռքբերումն է: Թեև այն հավասար իրավունքների տեսության հետ նույն նպատակն ունի, սակայն ֆեմինիզմը խնդրին մոտենում է կանանց տեսանկյունից:

Ինտերսեկցիոնալ/միջահատական տեսությունը վիճարկում է այն միտքը, որ կանայք միատարր կատեգորիա են և կիսում են նույն կյանքի փորձը: Այն հեղինակել է իրավաբան Քիմբերլե Քրենշոն 1989թ., երբ իր աշխատության մեջ նկատել է, որ սևամորթ կնոջ փորձառությունը հնարավոր է հասկանալ միայն ռասայի ու գենդերի սինթեզի դիտարկման շնորհիվ:

Ինտերսեկցիոնալ/խաչաձևվող ֆեմինիզմը ավելին է, քան պարզապես նորաձև ֆեմինիստական տերմին: Այս տերմինը ցույց է տալիս, թե որքան բազմազան ու ներառական է ֆեմինիզմը: Եթե ֆեմինիզմը հանդես է գալիս կանանց իրավունքների և սեռերի միջև հավասարության օգտին, ապա ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմը ցույց է տալիս, թե ինչպես են կանանց համընկնող ինքնությունները՝ ներառյալ ռասան, դասը, ազգությունը, կրոնը և սեռական կողմնորոշումը, ազդում ճնշման ու խտրականության նրանց փորձառության վրա:

Սպիտակամորթ կինը տուժում է իր գենդերից, սակայն ռասայի առումով առավելություն ունի: Սևամորթ կինը և՛ գենդերի, և՛ ռասայի առումով անբարենպաստ դիրքում է: Լատինամերիկացի լեսբի կինը խտրականության է ենթարկվում իր ազգության, գենդերի և սեռական կողմնորոշման պատճառով:

Ինտերսեկցիոնալության գաղափարին սկսեցին մեծ ուշադրություն դարձնել հատկապես 2016թ. Վաշինգտոնում Թրամփի դեմ կազմակերպված Կանանց երթից հետո: Հանրահավաքը, որ Ֆեյսբուքից էր սկսվել, քննադատության ենթարկվեց՝ կազմակերպիչների թվում միայն սպիտակամորթ կանանց ընդգրկելու պատճառով: Այժմ դրա առաջնորդների թվում են աֆրոամերիկացի քաղաքացիական իրավունքների ակտիվիստ կին, մուսուլման կին, ինչպես նաև լատինամերիկուհի: Երթի քաղաքականության պլատֆորմը կոչվում է «Միասնության սկզբունքներ», որը ներառում է այն համոզմունքը, որ «գենդերային արդարությունը ռասայական արդարություն է, տնտեսական արդարություն է»:

«Տարիներ շարունակ խոսակցություն է գնում ֆեմինիզմի մասին, բայց այն, ինչին մենք ականատես ենք հիմա, գրագիտություն է. նոր սերունդները մոտենում են ֆեմինիզմին և սկսում են հասկանալ, թե ինչպես է ինտերսեկցոինալությունը տեղավորվում իրենց ֆեմինիզմի ներսում և ինչպես դա կարող է ընդլայնել իրենց տեսակետը այն իմաստով, թե ինչպես ենք մենք մտածում քարոզչական և ձևավորող քաղաքականության մասին», – ասում է Սրայետա Մըքֆադենը՝ Նյու Յորքի Բենու Մանհեթենի համայնքային քոլեջի անգլերենի պրոֆեսոր, որը նաև գրում է ռասայական խտրականության ու աֆրոամերիկյան մշակույթի մասին:

Այսօր ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմ տերմինը որոշ մարդկանց անհարմարություն է պատճառում, քանզի այն գտնում է, որ սպիտակամորթ կանայք գիտակցում են իրենց առավելությունը և դա օգտագործում են ֆեմինիստական շարժման ներսում մյուս կանանց անտեսանելի դարձնելու նպատակով:

«Սպիտակ կանայք չեն ցանկանում վտանգել իրենց իշխանությունը կամ շահերը, իսկ ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմի պարագայում նրանք պետք է իրենք իրենց հարցնեն, թե ինչ են պատրաստ անել այլ կանանց օգնելու համար», – ասում է Ռութ Էնիդ Զամբրանան ՝ Մերիլենդի համալսարանի Ռասայի, սեռի և էթնոսի կոնսորցիումի տնօրենը:

Ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմը ենթադրում է, որ չպետք է կենտրոնանալ միայն, օրինակ, կորպորատիվ Ամերիկայում «ապակե առաստաղը» (ոչ պաշտոնապես ճանաչված խոչընդոտ մասնագիտության առաջխաղացման հարցում, որն ազդում է հատկապես կանանց և փոքրամասնությունների վրա) կոտրելու վրա, այլ նվազագույն աշխատավարձը բարձրացնելու վրա, քանի որ ըստ Կանանց իրավունքների ազգային կենտրոնի՝ ԱՄՆ-ի՝ նվազագույն աշխատավարձով աշխատողների գրեթե 2/3-ը կանայք են:

Ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմը ընդլայնում է քննարկումների թեման՝ ընդգրկելով նաև վերարտադրողական իրավունքները:

«Որոշ ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիստներ քննադատաբար են մոտենում վերարտադրողական արդարության պահանջները որպես «ընտրություն» ձևակերպելուն, քանի որ ընտրության դիսկուրսը ենթադրում է, որ բոլոր կանայք ունեն տնտեսական միջոցներ՝ իրենց ընտրության դեպքում հղիության արհեստական ընդհատում անելու համար», – ասում է Կալիֆոռնիայի համալսարանի գենդերային ուսումնասիրությունների պրոֆեսոր Ջուլիետ Ուիլյամսը: «Ավելին, վերարտադրողական արդարության այլ հարցերի նկատմամբ (օրինակ` հարկադիր ստերիլիզացման) հղիության արհեստական ընդհատման իրավունքին արտոնյալ ուշադրություն դարձնելը օրակարգում է պահում սպիտակ կանանց բարձրաձայնած հարցերը, իսկ այդ դեպքում օրակարգից կարող են դուրս մնալ հավասարապես, եթե ոչ՝ ավելի կարևոր հարցեր աղքատ կանանց և այլ ռասաների կանանց համար»:

«Ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմը հատկապես կարևոր է հենց հիմա, քանի որ մենք ականատեսն ենք մի իրավիճակի, երբ շատ կանայք բախվում են խոցելիության բազմաթիվ ձևերի», – ասում է Ուիլյամսը: «Նման դեպքերում կա իրական վտանգ, որ ֆեմինիզմն ինքը կարող է գործել բացառիկ ձևով ՝ մարգինալացնելով ավելի քիչ հզոր և պակաս արտոնյալ կանանց և դաշնակիցներին՝ հենց այն մարդկանց, ում այսօր ամենաշատը պետք է ֆեմինիզմը»:

Ահա թե ինչպես են ֆեմինիստ գիտնականները բացատրում ինտերսեկցիոնալ/խաչաձևվող ֆեմինիզմ տերմինը:

Ջուլիետ Ուիլյամս, գենդերային ուսումնասիրությունների պրոֆեսոր Կալիֆոռնիայի համալսարանում

Ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմը ֆեմինիզմի տեսակ է, որը պաշտպանում է բոլոր կանանց իրավունքներն ու զորեղացումը՝ լրջորեն հաշվի առնելով կանանց միջև տարբերությունները՝ ներառյալ նրանց տարբեր ինքնությունները՝ հիմնված արմատականացման, սեռականության, տնտեսական կարգավիճակի, ազգության, կրոնի ու լեզվի վրա: Ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմը հարում է այն ձևերին, որոնցում կանանց մասին՝ որպես դասակարգի վերաբերյալ արված պնդումները կարող են ծառայել լռեցնելու կամ մարգինալացնելու որոշ կանանց՝ վեր հանելով միայն համեմատաբար արտոնյալ կանանց պահանջները:

Նենսին Ջ. Հիրշման, Փենսիլվանիայի համալսարանի Կանանց, գենդերի ԵՎ Սեռական կյանքի հետազոտությունների Ալիս Փոլ կենտրոնի տնօրեն

Ինտերսեկցիոնալ ֆեմինիզմն այն գաղափարն է, որ «գենդեր» և «կանայք» բառերը չեն վերաբերում պարզապես մի եզակի միասնական գաղափարի.բոլոր կանայք պատկանում են որոշակի ռասայի՝ սպիտակ, թե սև, ասիացի, լատինամերիկացի և այլն, և նրանց՝ որպես «կանանց» փորձառությունը տարբեր է հենց այդ տարբերությունների պատճառով: Մեր ինքնության տարբեր կողմերը խաչաձևվում են.սպիակամորթ կնոջ փորձառությունը մասամբ որոշվում է նրա ռասայով, ինչպես որ սևամորթ կնոջ դեպքում, սակայն առաջինի համար ավելի հեշտ է իր ռասան անտեսելը: Այսպիսով՝ եթե ֆեմինիզմի նպատակը կանանց ներկայացնելն է, ապա այն պետք է հաշվի առնի նաև այս տարբերությունները:

Ռութ Էնիդ Զամբրանա, Մերիլենդի համալսարանի Ռասայի, սեռի ԵՎ էթնոսի կոնսորցիումի տնօրեն

Չկա պարզապես մեկ ֆեմինիզմ: Կան տարբեր ֆեմինիզմներ: Ինտերսեկցիոնալությունը վճռական դեր ունի: Ինչպե՞ս ենք իրարից առանձնացնում աֆրոամերիկացի կանանց Պուերտո Ռիկոյում ապրող կանանցից, Ամերիկայում ապրող մեքսիկացի կանանց միջազգային կանանցից: Սպիտակ կանայք պետք է գիտակցեն, որ գենդերը եզակի կատեգորիա չէ: Անհրաժեշտ է ճանաչել նաև տարբեր չներկայացված խմբերի կանանց, որոնք տարբեր պատմություններ ունեն և խիստ անբարենպաստ դիրքում են:

Նյութի աղբյուրը՝ https://www.usatoday.com/

Չվճարվող աշխատանք – աշխատանք, որն ուղղակի վարձատրություն չի ստանում, ոչ շուկայական աշխատանքի տեսակ, որի հիմնական ձևերն են՝ տնային տնտեսության աշխատանքը, կամավոր ու բարեգործական աշխատանքը:

Էմոցիոնալ աշխատանք – զգացմունքները կառավարելու գործընթաց՝ աշխատանքի պահանջներին բավարարելու նպատակով, զգացմունքների զսպում:

Ամբողջ աշխարհում կանայք տարեկան չեն ստանում 10,9 տրիլիոն դոլար: Պատկերացրեք մի դույլ, որի մեջ լցված է աշխարհի 50 ամենամեծ ընկերությունների բյուջեն: Դրանում կտեղավորվեր նաև կանանց չվճարվող աշխատանքի 10,9 տրիլիոն դոլարը: Հասարակությունները հազվադեպ են ուշադրություն դարձնում չվճարվող աշխատանքին.սկսում են արժևորել դա միայն այն ժամանակ, երբ մատակարարման խափանումներ են առաջանում:

1975թ. հոկտեմբերի 24-ին իսլանդացի կանանց 90 տոկոսը հրաժարվեց մեկ օր շարունակ ճաշ եփել, տուն մաքրել կամ երեխաների մասին հոգ տանել: Դա ամբողջ ազգի մոտ դադարի վիճակի հանգեցրեց: Տղամարդիկ ջանում էին լրացնել բացը՝ երեխաներին իրենց հետ աշխատանքի տանելով և ռեստորանները լցնելով:

Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությունը սահմանում է չվճարվող աշխատանքը որպես ժամանակ, որը ծախսվում է տնային առօրյա գործերն անելու, տան համար անհրաժեշտ գնումներ կատարելու, երեխաների, մեծերի և տան այլ անդամների խնամքի և տնային տնտեսության հետ կապված այլ չվճարվող գործերի վրա, որոնք տնտեսագետների աչքից վրիպում են:

Այդ աշխատանքը ՀՆԱ-ի հաշվարկների մաս չի կազմում և հազվադեպ է մտնում տնտեսական աճի չափման այլ գործոնների մեջ: Միանգամայն դժվար է այդ աշխատանքը գնահատելը, որովհետև այստեղ չեն գործում սովորական շուկայական աշխատանքի առաջարկ-պահանջարկ կանոնները: Ավանդական պատկերացումներն առ այն, որ երեխաների, տարեցների և ընտանիքի հիվանդ անդամների հանդեպ խնամքը պիտի անվճար լինի, չի թողնում, որ երևա այդ հսկայական աշխատանքի իրական տնտեսական արժեքը: Սակայն, ինչպես Իսլանդիայի օրինակն է ցույց տալիս, կանայք վիթխարի ներդրում ունեն մեր տնտեսությունների մեջ, որոնք դադարի վիճակում կհայտնվեին, եթե կանայք չանեին այդ աշխատանքը:

Իսլանդիայի՝ կանանց վերոնշյալ գործադուլից մեկ տարի անց կառավարությունն ընդունեց հավասար աշխատավարձի երաշխավորման մասին օրենք: Այսօր այդ երկրում կանայք աշխատուժի մասնակցության ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկն ունեն ամբողջ աշխարհում:

Ըստ Օքսֆամ ընկերության կատարած հետազոտության՝ հարստությունն ու աղքատությունը գենդերային բնույթ ունեն: Մինչ միլիոնատերերը՝ հիմնականում տղամարդիկ, շարունակում են հարստություն կուտակել, ամբողջ աշխարհում կանայք ահռելի ժամանակ ու էներգիա են ծախսում երեխաների, տարեցների խնամքի, տան այլ գործերի վրա՝ չվճարվող աշխատանք, որը շատ կարևոր է տնտեսության համար: Աշխարհում կանայք միջինում իրենց օրվա 4,5 ժամը ծախսում են չվճարվող աշխատանքի վրա, մինչդեռ տղամարդիկ ծախսում են դրա կեսը:

Հարուստ երկրներում այդ տարբերությունն ավելի փոքր է, սակայն աշխարհի ոչ մի երկրում տղամարդիկ կանանց չափ չվճարվող աշխատանք չեն անում: Նորվեգիայում՝ երկիր, որը գենդերային հավասարության ուտոպիա է համարվում, կանայք տղամարդկանցից շուրջ 1 ժամ ավել են ծախսում չվճարվող աշխատանքի վրա, իսկ Հնդկաստանում կանայք ծախսում են շուրջ 6, իսկ տղամարդիկ՝ 1 ժամից էլ քիչ ժամանակ չվճարվող աշխատանքի վրա:

Կանայք հաճախ միաժամանակ երկու գործ են անում, օրինակ՝ ճաշ եփում և երեխաների մասին հոգ տանում: Ու թեև առաջինը կարող են հաշվել որպես 1 աշխատաժամ, երկրորդը՝ երեխաների խնամքը, հաճախ համարում են երկրորդական և չեն էլ հաշվի առնում: Եվ քանի որ կանայք սովորաբար ավելի քիչ են վարձատրվում, նրանք ավելի շատ են հակված թողնելու իրենց վճարովի աշխատանքը և կենտրոնանալու տան գործերի վրա: Նրանք այնքան շատ բան են անում տանը, որ շատ հաճախ չեն կարող ստանձնել ավելի բարձր վարձատրությամբ աշխատանք, որն ավելի շատ ժամանակ է պահանջում.այստեղից էլ առաջանում են աշխատավարձերի միջև գենդերային բացերը՝ կանանց դնելով տնտեսական բուրգերի ստորին հատվածներում:

Լուծումը չվճարվող աշխատանքը իսկական աշխատանք համարելն է և փոխելը այն կարծրատիպը, թե դա արժեքավոր չէ.կառավարություններն ու քաղաքականություն մշակողները պետք է խթաններ առաջարկեն տնային տնտեսություններին՝ հավասարակշռելու չվճարվող աշխատանքի բեռը: Դրանով կարժևորվի ոչ միայն կանանց կատարած աշխատանքը, այլև նրանց երջանկությունն ու առողջությունը:

Մենք՝ կանայք, հիշում ենք երեխաների ալերգիաները, կազմում ենք առևտրի ցուցակները, հիշում, թե որտեղ է հավելյալ բանալին: Մենք բազմաֆունկցիոնալ ենք: Մենք գիտենք, թե երբ է վերջանալու տվյալ ապրանքը, և պլանավորում ենք՝ երբ գնել: Մենք ավելի լավ ենք հիշում ծննդյան օրերը: Մենք սիրում ենք պատրաստել մեր սիրելիների համար և կազմել նրանց սիրած ուտելիքների ցանկը: Մենք նկատում ենք, երբ տան անդամը կամ ընկերն առողջական խնդիր ունի, և ստիպում ենք նրանց բժշկի գնալ:

Մենք լսում ենք մեր զուգընկերների բողոքները, ներում նրանց բացակայությունը, մոռացկոտությունը, միայն մեկ ուղությամբ մտածելը: Մենք ողջունում ենք նրանց հաջողությունները՝ ստացած մրցանակը, պաշտոնի բարձրացումը: Իսկ մի՞թե տնային չվճարվող աշխատանքի պես սա էլ էմոցիոնալ աշխատանք չէ, որը կրկին չի վճարվում:

Իսկ աշխատանքի վայրում էմոցիոնալ աշխատանքը դրսևորվում է սեփական էմոցիաները զսպելու, միջավայրի պայմաններին ու պահանջներին հարմարվելու տեսքով, ուրիշների ակնկալիքներին համապատասխանելու ձևով: Արդյոք պետք է հարմարվենք այդ ամենին և շարունակենք լռել, թե մեր ուսերից ցած գցենք էմոցիոնալ աշխատանքի հավելյալ բեռը…

Նյութի աղբյուրը՝ https://www.nytimes.com/, https://www.theguardian.com/

1. 16-րդ դարում Ֆրանսիայում կանայք կարող էին իրենց ամուսիններից բաժանվել՝ որպես պատճառ բերելով ամուսնու իմպոտենցիան: Դատապարտյալ ամուսինը ստիպված էր ապացուցել հակառակը հանրային դատավարության ընթացքում՝ հաջող սերմնազատման միջոցով:

2. “Vagina” (հայ.՝ հեշտոց) բառն առաջին անգամ օգտագործվել է Ուոլթ Դիսնեյի արտադրած “The Story of Menstruation” ֆիլմում (հայ.՝ Մենստրուացիայ/դաշտանի պատմություն): 1946թ.-ի այս ֆիլմը բացատրում է դաշտանն ու խորհուրդներ է տալիս, թե ինչպես օգնել կանանց, որ դադարեն խղճալ իրենք իրենց:

3.Կնոջ ծլիկը աճում է ողջ կյանքի ընթացքում: Սա նշանակում է, որ 40-50 տարեկան շատ կանայք ավելի ուժեղ օրգազմ են ապրում, քան իրենց պատանի կամ երիտասարդ տարիններին:

4.Wonder Woman («Զարմանալի կին», 2017թ.) ֆիլմը սուպերհերոսների վերաբերյալ առաջին ֆիլմն է, որում գլխավոր դերակատարը և ռեժիսորը կանայք են:

5.Հունական առասպելաբանության մեջ Քաոսից (երբևէ գոյություն ունեցած առաջին տարրը) հետո ծնված առաջին աստվածը կին էր՝ Գայան կամ Մայր հողը: Առանց տղամարդ աստծու աջակցության՝ Գայան հետո ծնում է Ուրանուսին (երկինքը), սարերը և Պոնտոսին (ծովը):

6.Որոշ կանայք ծնվում են երկու արգանդով՝ հազվադեպ երևույթ, որը կոչվում է արգանդի դեդելֆիս: Երբեմն այդ կանայք նաև երկրորդ հեշտոց են ունենում:

7.Թեև տղամարդկանց ուղեղը 9%-ով մեծ է կանանց ուղեղից, երկուսն էլ նույն քանակի ուղեղի բջիջներ են պարունակում: Կանանց դեպքում ուղեղի բջիջներն ավելի խիտ են դասավորված:

8.1940-ական թթ. Միացյալ Նահանգներում կանայք գովազդում էին գիրանալ օգնող ապրանքներ, որպեսզի այդպիսով իդեալական գեղեցիկ տեսք ունենային: «Տղամարդիկ ինձ չէին նայում, երբ նիհար էի էի»,- ասում էր գովազդներից մեկը,- «բայց երբ այս նոր, հեշտ ձևով 10 ֆունտով ավելացա, ստացա իմ ցանկալի ժամադրությունները»:

9.Ամբողջ աշխարհում յուրաքանչյուր 90 վայրկյանը մեկ մի կին է մահանում հղիության կամ ծննդաբերության բարդությունների պատճառով:

10.Ալբանիայում burneshas կոչվող մի խումբ կանայք տղամարդկանց պես ապրում են լեռնային գյուղերում՝ այդպիսով խուսափելով հասարակական սահմանափակումներից: Նրանք կտրում են իրենց մազերը, տղամարդու շոր հագնում, տղամարդու ժեստեր անում, փոխում իրենց անունն ու չամուսնանալու երդում տալիս:

• 

• 

11.Հնդկաստանում և Նեպալում հարսին այրելու պրակտիկան (sati) առաջացել է այն ժամանակ, երբ կանայք իրենց ամուսինների մահից հետո այրում էին իրենք իրենց՝ ի նշան հավատարմության ու սիրո: Այն կամավոր ակտ էր, սակայն երբեմն կանանց ուժով էին քաշում ու հրում դեպի կրակը:

12.Թեև կանանց արգելված էր անգամ նայել Օլիմպիական խաղերը, չորս տարին մեկ նրանց համար կազմակերպում էին «Հերայի խաղեր», որտեղ կանայք մրցում էին վազքի մրցույթներում:

13.Կանայք առաջին անգամ սկսել են բարձրակրունկ կոշիկներ հագնել՝ նմանակելու տղամարդկանց, որոնք 1600-ականներին բարձրակրուն էին հագնում՝ ի նշան իրենց տղամարդկության ու կարգավիճակի:

14.Մերին՝ Շոտլանդիայի թագուհին, ամուսնու սպանությունից մի քանի օր անց դուրս եկավ հանրության մեջ գոլֆ խաղալու: Նա առաջին կինն է, որ Շոտլանդիայում գոլֆ է խաղացել:

15.Հայտնի ամենավաղ կին ֆիզիկոսն ապրել է Հին Եգիպտոսում Ք.ա. մոտ 2700թ.:

16.Հասունացման տարիքում էստրոգենի բարձր չափաքանակի արտադրության շնորհիվ աղջիկների ուղեղը սովորաբար երկու տարով ավելի վաղ է հասունանում, քան տղաներինը:

17.Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում աֆրոամերիկացի մի կին գաղտնագրված հաղորդագրություններ էր փոխանցում ֆրանսիացի զինվորներին՝ անտեսանելի թանաքով պատված երաժշտական թերթի միջոցով:

18.Զենգ Ջինլիանը Չինաստանից պատմության մեջ գրանցված ամենաբարձրահասարկ կինն էր: Նրա հասակը մոտ 2մ 48սմ էր: Նա վելի բարձրահասակ էր, քան Շաքիլ Օ’Նիլը (ամերիկացի պրոֆեսիոնալ բասկետբոլիստ, հասակը՝ 216սմ):

19.Միջին հաշվով՝ կանայք տղամարդկանցից 2-5 տարով ավելի երկար են ապրում՝ փաստ, որը ճիշտ է աշխարհի բոլոր երկրներում: Սա չի սահմանափակվում միայն մարդկանցով.էգ օրանգուտաններն ու շիմպանզեները նույնպես ավելի երկար են ապրում, քան իրենց արու զույգը:

20.Հին աշխարհի Յոթ հրաշալիքներից երկուսը կանայք են կառուցել.Բաբելոնի կախովի այգիները տնկել է Ասորեստանի թագուհի Շամիրամը, իսկ Հալիկառնասոսի դամբարանը կառուցել է Արտեմիսիան՝ Կարիայի թագուհին:

• 

• 

Նյութի աղբյուրը՝ http://www.factretriever.com

Feminist killjoy տերմինը շրջանառության մեջ է դրել գիտնական, գրող Սառա Ահմեդը 2010թ. գրված իր “Feminist Killjoys (And Other Willful Subjects)” [«Ուրախությունը (և այլ դիտավորյալ սուբյեկտներ) թունավորող ֆեմինիստ»] էսսեում: «Ֆեմինիզմը խելամիտ արձագանք է աշխարհի անարդարություններին»,- գրում է Ահմեդը: Հետևաբար, ուրախությունը «հարամող» ֆեմինիստն այն անձն է, որը չի հարմարվում հասարակության ստատուս քվոյին, իսկ այդ ստատուս քվոն կազմում են այնպիսի երևույթներ, ինչպիսիք են ռասիզմը, կնատյացությունը, հայրիշխանական մշակույթը և այլն:

Սակայն պարզապես չհարմարվելը քեզ ֆեմինիստ քիլջոյ չի դարձնում, հարկավոր է բարձրաձայնել խնդիրը, խոսել մեր հասարակություններում առկա անհավասարությունների մասին ու աշխատել դրանք փոխելու ուղղությամբ, որպեսզի աշխարհն ավելի արդար տեղ դառնա բոլորի համար:

Դալհաուզի համալսարանի պրոֆեսոր Էրին Վանքերը («Գրառումներ ֆեմինիստ ֆիլջոյից.էսսեներ առօրյա կյանքից» գրքի հեղինակը) նշում է, որ հեշտ բան չէ ֆեմինիստ քիլջոյ լինելը, քանի որ ոչ մեկի համար էլ հաճելի չէ հանդիմանություն ստանալը, ռասիստ կամ կնատյաց կոչվելը: Երբ, օրինակ, հարազատներիդ հետ նստած ես սեղանի շուրջ, և նրանցից մեկը ոչ պատշաճ արտահայտություն է անում, ամենևին էլ հեշտ չէ նրան հանդիմանությամբ լռեցնելը: Տվյալ իրավիճակում կարելի է այսպես վարվել.ասեք տվյալ մարդուն, որ հասկանում եք, թե նա ինչ նկատի ունի, բայց համամիտ չեք նրա հետ, նրա տեսակետն անընդունելի է ձեզ համար, և առաջարկեք խոսել այդ մասին:

Ֆեմինիստական կյանքով ապրել չի նշանակում ընդունել վարվեցողության մի շարք նորմեր ու իդեալներ, թեև այն կարող է նշանակել էթիկայի տեսանկյունից հարցեր տալ, օրինակ, ինչպես ավելի լավ ապրել անարդար ու անհավասար աշխարհում, ինչպես ավելի հավասար հարաբերություններ կառուցել մյուսների հետ, ինչպես աջակցել նրանց, ովքեր դուրս են մնում սոցիալական համակարգի աջակցությունից, ինչպես դիմադրել բետոնե պատմություններին, որոնք պատի պես կանգնում են մեր առջև: Սա չի նշանակում, թե ֆեմինիզմը բարոյականության/էթիկայի ոստիկանության դեր է ստանձնում և որոշում, թե ով ինչպես պետք է վարվի:

Ֆեմինիստական կյանքով ապրել նշանակում է ամեն բան հարցականի տակ դնել: Եթե մենք ֆեմինիստ ենք դառնում աշխարհի անարդարության ու անհավասարության պատճառով, ապա պետք է ինքներս մեզ հարցնենք, թե ի՞նչ տեսակի աշխարհ ենք ուզում կառուցել, ինչի՞ն ենք դեմ, հանուն ինչի՞ ենք պայքարում, արդյո՞ք ուզում ենք համակերպվել աշխարհի անարդարություններին, մարդկանց ոչ պատշաճ, ռասիստական, սեքսիստական մտքերին, թե՞ պատրաստ ենք դառնալ ֆեմինիստ քիլջոյ:

Շատերի համար իրենց միջավայրում, աշխատավայրում գոյատևելու միակ միջոցը լռելն է: Խոսելը, խնդիրը բարձրաձայնելը նրանց կարող է թիրախ դարձնել, և զարմանալի չէ, որ նրանք հրաժարվում են խոսելուց, բողոքելուց: Տվյալ դեպքում լռելը, չբողոքելը ևս բողոքի ձև է՝ իրավիճակին հարմարվելու տեսքով: Հաստատություններում գոյատևելու համար մենք պետք է ձևափոխենք դրանք: Սակայն այդ ձևափոխման ընթացքում էլ հարկավոր է գոյատևել տվյալ հաստատությունում: Կարելի է շրխկացնել դուռը և հեռանալ կամ էլ մնալ և պայքար տանել:

Երբ քեզ ասում են, որ դու չպիտի այստեղ գտնվես, քո տեղն այստեղ չէ՝ համալսարանը, ազգը, թաղը և այլն, ապա այդտեղ լինելը բողոքի ձև է.եթե չբողոքելը լինելու ավելի մեծ հնարավորություն է տալիս, ապա այն նաև բողոքելու ավելի լավ հնարավորություն է դառնում: Քիլջոյ, տհաճություն, խնդիրներ ստեղծողներ, դիտավորյալ գործողներ, անհեթեթ կռվարարներ. նման բառերով կարող են նկարագրել ֆեմինիստներին, որոնք պայքարում են իրենց տեղն ունենալու համար, որոնք ցանկանում են, որ պայքարելու կարիք չլինի իրենց գոյության համար:

Ֆեմինիստական կյանքով ապրել նշանակում է ֆեմինիստ լինել աշխատանքի վայրում: Աշխատանքի վայրում ֆեմինիստ լինելը պահանջում է աշխատանք հաստատությունների վրա և դրանցում: Հաստատությունների վրա աշխատելը Սառա Ահմեդն անվանում է բազմազանության աշխատանք.գործ, որն անում ենք հարմարվելու, տեղավորվելու համար կամ գործ, որն անում ենք, որովհետև չենք հարմարվել, տեղավորվել: Երբ մենք մարտահրավեր ենք նետում բազմազության մասին տվյալ հաստատության ունեցած պատկերացումներին, դա դիտվում է որպես բողոք, բացասական, ապակառուցողական երևույթ: Մենք դառնում ենք աշխատավայրի քիլջոյը:

Ֆեմինիստ քիլջոյի կերպարը կարող է ծնվել այն պահին, երբ բարձրաձայնում ես քո նկատած վատ երևույթը.կարող ես տեսնել քո սիրած ֆիլմի սեքսիզմը, կասկածի տակ առնել հետերոսեքսուալությունը կամ գաղութային բռնագրավումը ազգային տոնի վերածելու երևույթը: Ու մարդիկ կարող են ենթադրել, որ դու դժբախտ ես կամ չես ուզում, որ մյուսներն էլ երջանիկ լինեն: Մենք կարող ենք ֆեմինիստ քիլջոյ դառնալ աշխատանքի վայրում, դառնալ հաստատության քիլջոյը միայն այն պատճառով, որ մեր տեսակետը «հարամում է» տվյալ հաստատության ուրախությունը: Անգամ ֆեմինիստների միջավայրում դու կարող ես քիլջոյ համարվել միայն նրա համար, որ կանգնում ես ընդհանուր ուրախության ճանապարհին: Դրա լավագույն օրինակը Օդրի Լորդն է:

1978թ. Օդրի Լորդը համաձայնվում է ելույթ ունենալ Սիմոնա դը Բովուարի «Երկրորդ սեռ» գրքի հրատարակության 30-ամյա տարելիցի ժամանակ: Եվ նա ելույթ է ունենում «Անհատականը քաղաքական է» վահանակի մոտից: Սակայն նա պարզում է, որ այդ վահանակը միակն է, որտեղ ներկայացված են սևամորթ ֆեմինիզմն ու լեսբիիզմը: Լորդն օգտվում է իրեն տրամադրված ժամանակից ու հարթակից և քննադատում դա, բողոքում այդ երկուսին հատկացված քիչ ժամանակից ու տեղից: Այդ քննադատությունից ծնվում է նրա լավագույն էսսեներից մեկը, որում Լորդը նշում է, որ երբ ֆեմինիստական տունը կառուցվում է ռասիստական հայրիշխանության գործիքներով, արդյունքում ստացվում է նույն հայրիշխանական՝ տունը՝ նույն պատուհաններով, դռներով, խտրական վերաբերմունքով: Դռները պարզապես ֆիզիկական իրեր չեն, դրանք ելք ու մուտք ունենալու մեխանիզմներ են: Երբ որևէ բան անհասանելի է մեզ համար, դուռը դառնում է փոխաբերություն, ասում ենք՝ դուռը փակ է մեր առաջ: Ուրիշների համար տարածք հատկացնելը, նրանց առաջ դուռ բացելը կարող է վախեցնող լինել այդ դուռը բացողների համար:

Երբ բողոքում ես քո ճանապարհին հայտնված որևէ բանից, հայտնվում ես դրա առաջ: Այստեղ արդեն հարց է առաջանում, թե ինչպես ես դուրս գալիս տվյալ իրավիճակից.գուցե խնդրի մեջ մտնելը դրանից դուրս գալու ճիշտ ճանապարհն է: Դռան վրա, որից ներս ենք մտնում, կարող է գրված լինել բազմազանություն: Սակայն միայն այն, որ ներս մտնելիս քեզ ողջունում են, չի նշանակում, թե սպասում էին քեզ: Դռնից ներս քեզ կարող են սպասել մեկնաբանություններ, կատակներ, հարցեր այն մասին, թե ով ես, ինչ ես, ինչ ես անում այդտեղ, որտեղից ես և այլն: Դրանք այնքան շատ են, որ լցնում են ամբողջ տարածքը, քեզ շնչելու, լինելու տեղ չեն թողնում: Ահա թե ինչու է բազմազանության աշխատանքն անհրաժեշտ.դուռ բացելը բավարար չէ: Ոմանց համար սենյակում գտնվելը պահանջում է այդ սենյակում ընդունված պրակտիկայի դադարեցում:

Մեկ անձի բողոքը կարող է տեղ չհասնել, ոչինչ չփոխել, սակայն երբ մենք միավորվում ենք և հավաքական կերպով բողոքում, դրա ուժը վիթխարի է դառնում.մերժման ձայնը գնալով հեռվանում է: Միասին մենք շարժիչ ուժ ենք դառնում:

Երբեմն կարող է թվալ, որ քո ֆեմինիստ քիլջոյ լինելը խոչընդոտում է քո իսկ երջանկությանը.եթե քեզ համար երջանկություն է քո շուրջը կատարվող անարդարությունների առաջ աչք փակելը, ապա այդպես էլ թող լինի: Սակայն ֆեմինիզմը ավելին տեսնելու, սովորելու մասին է, ոչ թե պակաս: Ֆեմինիստական կյանքով ապրելն օգնում է ստեղծել ամբողջական պատկերը, որովհետև մենք չենք խուսափում մեր երջանկությունը վտանգող երևույթները տեսնելուց: Մենք պետք է ուսումնասիրենք աշխարհը, որպեսզի կարողանանք վերափոխել այն, ձևավորենք գոյատևման մեր գործիքները, մեխանիզմները:

Նյութի աղբյուրը՝ https://feministkilljoys.com/

Կորոնավիրուսի համավարակը հանգեցրել է մի շարք ապատեղեկատվության, որի դեմ պայքարել է պետք: Բոլորիս հետ էլ հավանաբար պատահել է, երբ մեր ընկերը, ընտանիքի անդամը կամ գործընկերը կիսվում է կորոնավիրուսի ճգնաժամի մասին այնպիսի տեղեկությամբ, որը չի համապատասխանում իրականությանը: Բայց այդ դեպքում ինչպե՞ս պատասխանել նրանց: Նախ և առաջ՝ հարկավոր է համբերատար ու բարի լինել:

Տանը փակված ժամանակ մենք բոլորս գործ ունենք անընդհատ փոփոխվող և խելահեղ լրատվական հոսքի հետ: Այս ծանր և հաճախ խառնաշփոթ իրավիճակում ապատեղեկատվությունն ու առասպելներն ավելի հեշտ են տարածվում համացանցում և դրանից դուրս, այնպես որ մյուսներին հասկանալն առանցքային է: Այս բլոգում կտեղեկացնենք Եվրոպական միության կողմից մշակված պատասխաններ այդ միֆերին ու ապատեղեկատվությանը:

Համացանցում առավել տարածված 5 միֆերին հակադրվող փաստերն են.

Փաստ 1. Ոչ մի կապ չկա կորոնավիրուսի և 5G տեխնոլոգիայի միջև

ԵՄ-ն սպառողի ամենաբարձր չափանիշներն ունի աշխարհում: 5G ցանցը այդ նույն բարձր չափանիշների վրա է պահվում: Նաև, ԵՄ-ի ազդեցության սահմանները լայն հասարակության համար առնվազն 50 անգամ ավելի ցածր են, քան առողջության վրա հնարավոր ազդեցություն ունենալու գիտական ապացույցները: 5G- ի և COVID-19-ի միջև կապ չկա: Կորոնավիրուսը վիրուս է, որը տարածվում է մեկ անձից մյուսը ՝ օդակաթիլային ճանապարհով՝ փռշտալու, հազալու կամ արտաշնչելու միջոցով:

5G-ն բջջային ցանցի տեխնոլոգիայի նոր սերունդ է, որը փոխանցվում է ոչ իոնացնող ռադիոալիքների միջոցով: Ոչ մի ապացույց չկա, որ 5G-ն վնասակար է մարդկանց առողջության համար: Չինական Վուհան քաղաքում կորոնավիրուսի բռնկումը կապված չէ 5G-ի հետ:

Փաստ 2. Ոչ ոք չի օգտագործում կորոնավիրուսային ճգնաժամը՝ զանգվածային պատվաստումներ պարտադրելու համար

Դժբախտաբար, կորոնավիրուսների դեմ պատվաստումներ կամ բուժում դեռ չկա: Պատվաստումները հանրային առողջության մեծ հաջողություններից են: Ամբողջ աշխարհում յուրաքանչյուր տարի դրանք փրկում են առնվազն 2-3 միլիոն մարդու կյանք:

ԵՄ-ն ակտիվորեն նպաստում է, որ պատվաստանյութերը գործեն, ազդեցություն ունենան, սակայն զանգվածային պատվաստումներ պարտադրելու պլաններ չկան: Մյուս կողմից, շատ մարդիկ ոչ գիտական, հակապատվաստումային պնդումներ են տարածում: Այս պնդումներն ազդում են մյուսների վրա՝ վախ առաջացնելով և դրանով զգալի վնաս հասցնելով հանրային առողջությանը:

Փաստ 3. Ներկայումս կորոնավիրուսի բուժման որևէ միջոց հայտնի չէ

Անծանոթ կամ ոչ հուսալի աղբյուրներից բժշկական խորհրդատվությանը հետևելը կարող է վտանգել ձեր առողջությունը և զրկել մյուսներին իրենց համար անհրաժեշտ դեղամիջոցներից կամ բժշկական սարքավորումներից: Զգուշացեք ցանկացած տեսակի բուժումից, որը մանրակրկիտ փորձարկված, հաստատված և լայն տարածում չունի: Եթե սովորաբար չեք վստահել նման բուժումներին, հիմա էլ մի արեք:

Առողջապահության վերաբերյալ խորհուրդ պետք է ընդունել միայն հուսալի և վստահելի աղբյուրներից, ինչպիսիք են հանրային առողջապահության ազգային մարմինները, Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) կամ Հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման եվրոպական կենտրոնը (ECDC): Սոց.ցանցերում վիրուսի բուժման վերաբերյալ ձեր հանդիպած ցանկացած տեղեկություն տարածելուց առաջ լավ մտածեք և համոզվեք, որ տվյալ տեղեկությունը վստահելի աղբյուրներից է: Այս ճգնաժամը բոլորիս է վերաբերում, ուստի չպետք է խաբնվենք կեղծ տեղեկատվությանը:

Փաստ 4. Դիմակները լրացնում են այլ կանխարգելիչ միջոցներին, դրանք պետք է ճիշտ օգտագործել և ճիշտ դեն նետել

Մենք բոլորս ցանկանում ենք ցանկացած ձևով պաշտպանվել կորոնավիրուսից, իսկ դիմակները ճիշտ օգտագործելու դեպքում կարող են օգնել այս համաճարակի ընթացքում մեզ ապահով և առողջ մնալ: Հասարակության մեջ դիմակ կրելն առաջին հերթին համերաշխության ակտ է: Եթե ​​դուք վարակված եք, բայց չունեք ախտանիշներ, դիմակը կարող է պաշտպանել մյուսներին:

Մենք չպետք է թույլ տանք, որ դիմակների օգտագործումը մեզ կեղծ անվտանգության զգացողություն հաղորդի. դրանք պետք է դիտարկվեն զուտ որպես կանխարգելիչ միջոց՝ ձեռքերը հաճախակի լվանալու և ֆիզիկական հեռավորություն պահպանելու հետ մեկտեղ: Դիմակների պատշաճ օգտագործումը և դեն նետելը կարևոր նշանակություն ունի, քանի որ ոչ պատշաճ պրակտիկան կարող է հանգեցնել վարակի ավելի բարձր մակարդակի: Պետք է միշտ հետևել առողջապահության ազգային մարմնի խորհուրդներին, որոնք կարող են փոխվել իրավիճակի զարգացման և նոր գիտական ​​ապացույցների մատչելիության պայմաններում:

Փաստ 5. COVID-19-ը բնական կենդանական ծագում ունի, դրա բռնկումը արհեստածին չէ

Ճգնաժամի պայմաններում առավել քան երբևէ անհրաժեշտ է համերաշխ աշխատել աշխարհի տարբեր երկրների հետ՝ կորոնավիրուսի դեմ պայքարելու համար: Այս վիրուսի առաջացման վերաբերյալ ապատեղեկատվությունը կարող է հեշտությամբ վնասել միջազգային աջակցության կարևոր ցանցերը և, իր հերթին՝ շատ մարդկանց կյանքը վտանգի ենթարկել: Մենք պետք է համագործակցենք միմյանց հետ և ընդունենք, որ առայժմ որևէ ապացույց չկա, որ կորոնավիրուսն արհեստածին է:

COVID տեսակի վիրուսներն առաջացնում են շնչառական հիվանդություններ և կենդանիներից կարող են փոխանցվել մարդկանց: Ենթադրվում է, որ կորոնավիրուսի ներկայիս տեսակը մարդկանց է փոխանցվել ծովամթերքների շուկայում՝ Չինաստան Վուհան քաղաքում, որտեղ վիրուսի մասին առաջին անգամ զեկուցվել է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությանը 2019թ.դեկտեմբերի 31-ին: Ճիշտ է՝ վիրուսի առաջացման վերաբերյալ բազմաթիվ անպատասխան հարցեր կան, սակայն մենք պետք է հասկանանք, որ այս հիվանդության համար մյուսներին մեղադրելը չի ​​բարելավի իրավիճակը.միայն համատեղ ջանքերով է հնարավոր հաղթահարել այս վիրուսը:

Նյութի աղբյուրը՝ https://ec.europa.eu/

Մտահոգությունները, նյարդայնությունը և նույնիսկ անհանգստության զգացողությունները կյանքի նորմալ մասն են կազմում և գործում են որպես մեր մարմնի վաղ նախազգուշացման մեխանիզմ ՝ մեզ պաշտպանելու համար: Երբևէ լսե՞լ եք. «Հարցազրույցից առաջ անհանգիստ էի», կամ «Քննությունից առաջ խուճապի էի մատնվել» կամ «Անհանգստությանս պատճառով չէի կարող խոսել նրա հետ» արտահայտությունները: Ավելի ու ավելի շատ մարդիկ օգտագործում են անհանգստության և խուճապի նոպա բառերը ՝ նկարագրելու մարմնի ամենօրյա արձագանքները սթրեսին: Բայց անհանգստության այս տեսակները տարածված են մարդկանց մեջ և հաճախ հայտնի են որպես ամենօրյա կամ նորմալ անհանգստություն, որը նույնը չէ, ինչ անհանգստության խանգարումը: Ինչևէ, երբ անհանգստության պատասխանները դառնում են ինտենսիվ, չափազանց և վերահսկողությունից դուրս, դրանք դրսևորվում են որպես անհանգստության խանգարում:

Ո՞րն է տարբերությունը նորմալ անհանգստության և անհանգստության խանգարման միջև: Դա կախված է ախտանիշների հաճախականությունից, ինտենսիվությունից և տևողությունից, և շատ անգամ մարդու համար դժվար է տեսնել տարբերությունը:

Անհանգստության ու խուճապի նոպաները սուր վախի, գրգռվածության կամ նյարդայնության մտավոր վիճակներ են: Ֆիզիկապես զգացվում են հետևյալ կերպ (բայց չեն սահմանափակվում միայն այդքանով).

• կրծքավանդակի ցավ
• դող/ցնցումներ
• շնչելու և խոսելու դժվարություն
• սրտի արագ աշխատանք
• գլխապտույտ
• թակարդում հայտնված լինելու զգացողություն
• քրտնարտադրություն
• գլխացավ
• ականջներում ծակծկոցի զգացողություն
• զուգարանից հաճախակի օգտվելու ցանկություն
• կենտրոնանալու դժվարություն

Շատ անգամ, երբ այս ախտանիշներն անմիջապես չեն անհետանում, ավելի շատ ժամանակ եք ծախսում տառապելու, քան ապրելու և ձեր կյանքը վայելելու վրա: Դեղամիջոցները կարող են թեթևացնել ձեր վիճակը, սակայն դրանք ժամանակավոր լուծում են, մինչև որ սովորեք դադարեցնել, ապա նաև՝ կանխել ձեր անհանգստության և խուճապի նոպաները:

Անհանգստության և խուճապի նոպաների հետ կապված ամենամեծ միֆն այն է, որ ձեզ թվում է, թե դրանց պատճառը ուրիշ տեղից է, արտաքին աշխարհից, ձեզ համար անհայտ: Սակայն իրականում ոչ մի առեղծված էլ չկա: Շատ դեպքերում անհանգստությունը ձեր մարմնի պատասխանն է ձեր մտքերին, երբ մտածում եք սպասվող որևէ իրադարձության մասին, որը կարող է վատ ընթանալ: Եթե դուք խրվում եք այդ մտքերի մեջ՝ առանց որևէ լուծում տեսնելու կամ դրական մտքերով ընդմիջվելու, ապա ձեր մարմինն արտադրում է հորմոնները՝ հայտնի որպես «կռվիր կամ փախչիր» (fight-or-flight) , ինչը դրսևորում է անհանգստության կամ խուճապի նոպաների ախտանիշներով: Նույն գործընթացը կարող է տեղի ունենալ, երբ հիշում եք որևէ սարսափելի դեպք:

Կենսաբանական պատասխաններն այն բանալիներն են, որ օգնում են հասկանալ, թե ինչ է կատարվում ձեզ հետ և հաղթահարել անհանգստության և խուճապի նոպաները: Ձեր մտքերը մեծ դեր ունեն այս ամենի մեջ: Երբ հասկանաք, որ հենց ձեր մտքերն են ստեղծում այդ նոպաները, կկարողանաք հաղթահարել դրանք: Դու՛ք եք ձեր անհանսգտությունը ստեղծողը, իսկ դա նշանակում է, որ հենց դուք էլ կարող եք կառավարել այն:

Անհանգստության և խուճապի նոպաները դադարեցնելու 3 քայլ

Քայլ 1

Առաջին քայլը ձեր մտքերը փոխելն է: Սա ձեր հաջողության 50%-ն է կազմում, եթե ոչ ամբողջը: Անհանգստության ու խուճապի նոպաներից անմիջապես առաջ դուք պատկերացնում եք (կամ հիշում նախորդ փորձից), որ ինչ-որ վատ բան է տեղի ունենալու: Երբ անում եք դա, ձեր մարմինն անցնում է վախի ռեժիմի և արտադրում սթրեսի հորմոն՝ օգնելով պաշտպանել ինքներդ ձեզ:

Մեր անգիտակցականը չի տարբերում երևակայական և իրական իրադարձությունները: Մենք կարող ենք վախեցնել ինքներս մեզ մեր գլխում ծագած մտացածին պատկերներով: Պատահել է, չէ՞: Քանի՞ անգամ եք վախեցնող իրավիճակի մասին մտածել և անհարմարություն ու անգամ վախ զգացել: Ձեր վառ երևակայությունը իրական դեպքերին համարժեք դեպքեր ստեղծելու կարողություն ունի, որն էլ հանգեցնում է անհանգստության նոպայի:

Վատ բաներ մտածելու կամ հիշելու փոխարեն սկսեք մտածել, թե ինչպես եք ուզում գործել ու ինչպես զգալ գալիք իրավիճակում: Դա կլինի ձեր առաջին քայլը դեպի անձնական ազատություն: Վերջինս ցանկացած իրավիճակում ձեր ուզած ձևով գործելու և զգալու ազատությունն է:

«Ուզում եմ, որ այս խուճապի նոպան վերջանա» կամ «Չեմ պատրաստվում խուճապի մատնվել».նման մտքերը նոպան դադարեցնելու փորձեր են: Ի՞նչ պատկերներ են դրանք ստեղծում ձեր մտքում: Իրականում հենց դրանք են ստեղծում խուճապի նոպա: Ավելի նախընտրելի է ասել «Ուզում եմ հանգստանալ» կամ «Ի՞նչ անել հանգիստ և ուրախ մնալու համար» կամ «Ինձ հանգիստ ու կենտրոնացած եմ պահելու»: Նման արտահատյտությունները ձեր մտքում ստեղծում են թուլացում ու լարվածության նվազում:

Այսպիսով՝ ձեր մտքերը փոխելն ազդում է ձեր օրգանիզմի հորմոնային բաղադրության վրա և օգնում ձեզ այլ կերպ զգալ: Պարզապես հիշեք, որ «ոչ մի խուճապ» և «ոչ մի անհանգստություն» մտքերը պետք է փոխարինել «հանգստություն» բառով:

Քայլ 2

Ձեր մտքերը ձեր ուզած ձևով փոխելուց հետո պիտի ուշադրություն դարձնեք ձեր շնչառությանը: Շնչառությունը մեծ ազդեցություն ունի մեր ինքնազգացողության վրա, որովհետև այն կարող է հեշտությամբ փոխել մեր մարմնի նյարդաքիմիական «կոկտեյլը» և ստիպել մեզ այլ կերպ զգալ: Շատ անգամ անհանգստության ու խուճապի նոպաների ժամանակ մեր շնչառությունն արագանում է, և այդ փոփոխությունը հանգեցնում է մեր մարմնի նյարդաքիմիական կազմության փոփոխության՝ արտադրելով սթրեսի հորմոններ՝ տագնապալի իրավիճակը հաղթահարելու համար: Երբ այդ տագնապալի իրավիճակը մտացածին է, և այն դադարեցնելու միջոցներ չկան, հայտնվում ենք անհանգստության մեջ:

Գործընթացը վերահսկելու համար անհրաժեշտ է դանդաղեցնել ձեր շնչառության տեմպը և հասցնել նորմալ վիճակի: Հետևյալ վարժությունը կօգնի ձեզ թուլանալ և արագ վերականգնել ձեր նորմալ շնչառությունը.

• Նայեք ձախ, քթով օդ շնչեք և մտքում 6 թվից հետհաշվարկ արեք:
• Շունչը պահեք, ձեր դիմացը նայեք, 7-ից հետհաշվարկ արեք:
• Նայեք աջ, բերանով ամբողջությամբ արտաշնչեք, 8-ից հետհաշվարկ արեք:

Ձախ, դիմացը կամ աջ նայելիս կարող եք կամ գլուխը թեքել, կամ էլ այն ուղիղ պահել և աչքերը շարժել.ընտրեք ձեզ հարմար տարբերակը:

Կրկնեք այնքան, մինչև որ լիովին հանգստանաք և պատրաստ լինեք հաջորդ քայլին: Սովորաբար 1-4 անգամ անելուց հետո սկսում եք հանգստություն զգալ:

Քայլ 3

Երրորդ քայլում երկու տարբեր տեխնիկաներ են կիրառվում՝ ձեր վիճակը փոխելու համար.

1)Արագ քայլք կամ մարմնի իժինտենսիվ շարժում, ինչպես օրինակ, ցատկ, թևերի շարժում, որոնք արագացնում են սրտի աշխատանքը: Երբ ձեր սրտի աշխատանքն արագանում է, մարմինը սկսկում է էնդորֆին, ադրենալին, սերատոնին և դոֆամին արտադրել և փոխել ձեր մարմնի կենսաքիմիական բաղադրությունը: Այս հորմոնները սկսում են միասին գործել՝ օգնելով ձեզ հանգստանալ էմոցիաներից ու լավ զգալ:

2)Քայլելիս կամ ցատկելիս էլ ավելի թուլացած կզգաք, եթե լայն ժպտաք: Փորձեք մի քանի անգամ ժպտալ, ապա հանգիստ թողնել ձեր դիմային մկանները: Երբ մենք ժպտում ենք, արտադրվում են երջանկության նույն հորմոնները՝ ադրենալին, սերատոնին և դոֆամին: Դրանք ոչ միայն թուլացնում են մեր մարմինը, այլև իջեցնում սրտի աշխատանքի տեմպն ու արյան ճնշումը:

Ինչու՞ է դա տեղի ունենում: Երջանկության հորմոններ արտադրող գեղձերը գտնվում են ժպիտի մկանները կարգավորող գեղձի մոտ: Երբ երջանիկ եք ինչ-ինչ պատճառներով, չեք կարողանում չժպտալ: Սա գործում է նաև հակառակ ուղղությամբ: Այսպիսով, երբ ձեր շրթունքների անկյունները բարձրանում են վեր, դուք արտադրում եք երջանկության հորմոններ և ձեզ լավ եք զգում:

Մեզ թվում է, թե մենք բարդ էակներ ենք, բայց շատ ժամանակ մեր մարմինը մեխանիկորեն է գործում: Եթե ժպտալու պատճառ չկա և դուք ժպիտ եք կեղծում, ապա սկսում եք առանց պատճառի ձեզ լավ զգալ: Իսկ ինչու՞ չանել դա:

Հեղինակի մասին

Վիկտորիա Տեր-Նիկողոսյանը միջազգային ճանաչում ունեցող անհատական և պրոֆեսիոնալ զարգացման խորհրդատու/մարզիչ է և հեղինակ: Նրա օգնությամբ հազարավոր մարդկանց հաջողվել է բացահայտել իրենց պոտենցիալը, խթանել սեփական ստեղծարարությունը և շատ արագ արդյունքների հասնել իրենց պրոֆեսիոնալ և անձնական կյանքում: Վիկտորիան աշխատում է զանազան կազմակերպությունների և անհատների հետ, ինչպես նաև ընտանեկան բռնությունից տուժած և ապաստարաններում գտնվող կանանց հետ՝ օգնելով նրանց հաղթահարել իրենց սթրեսն ու առաջ շարժվել:

Այս հոդվածը հեղինակի գրքի ամփոփ տարբերակն էր, իսկ գրքի ամբողջական էլեկտրոնային (անվճար) տարբերակն անգլերեն լեզվով կարող եք ձեռք բերել այստեղ:

Հեղինակի կոնտակտային տվյալները՝

• հեռ. – 1-646 651 3432
• էլ.փոստ – tervika@live-in-harmony.com
• կայքէջ – https://www.live-in-harmony.com/
  

Հոգեկան առողջությունը շարունակում է խարան մնալ, և դրա մասին խոսելիս այն կապում են անհատի ու անձնական մակարդակի հետ և ոչ թե դիտարկում որպես մի խնդիր, որը կարելի է լուծել կազմակերպության մակարդակով: Արդյունքում, թեև մենք հասկանում ենք, որ անհատի բարօրության և փոփոխություն անելու նրա կարողության միջև ուղիղ կապ կա, սակայն բաց ենք թողնում համակարգեր ու կառույցներ ստեծելու հնարավորությունը, որոնք կբարելավեն անհատի հոգեկան ու ֆիզիկական առողջությունը:

Սոցիալական ազդեցության տարածքում սրա պատճառը մասամբ նաև այն սխալ պատկերացումն է, որ սոցիալական փոփոխության ուղղությամբ աշխատող մարդիկ ունեն, քանզի նրանք առաջնորդվում են «ավելի բարձր նպատակով»: Երբ սրան գումարվում է սահմանափակ ռեսուրսներով միջավայրը, արդյունքում բացասական փոփոխության են ենթարկվում աշխատաժամերի, վճարովի արձակուրդի կամ բարօրության այլ բաղադրիչների վերաբերյալ քաղաքականությունները:

Գնալով ավելի շատ դոնորներ են սկսում հետաքրքրվել, թե ինչ տեսակի աջակցության կարիք ունեն իրենց գործընկեր կազմակերպությունները: Իսկ դա նշանակում է, որ փոխվում են դասական ֆիլանթրոպիայի նրանց սկզբունքները: Որպես ֆիլանթրոպ համայնք՝ մենք պետք է հասկանանք, թե ինչու է կարևոր բարօրության մեջ ակտիվ ու միտումնավոր ներդրում անելը կազմակերպության մակարդակում, որը տարբեր մոտեցում է պահանջում:

Հոգեկան առողջությունը սերտորեն կապված է կառուցվածքային անհավասարությունների հետ, ինչպես նաև այն ամենօրյա միջավայրային ու հասարակական սթրեսածին գործոնների հետ, որոնց բախվում են մարդիկ: Իրենց քաղաքականությունները ձևավորելիս կազմակերպությունները պետք է հաշվի առնեն սա, ուսումնասիրեն այն միջավայրը, որում ներդրում են անում:

Մի քանի խորհուրդ այս առումով.

1)Գործընկեր կազմակերպության հետ դիտարկեք խնդրի բոլոր կողմերը

Քանի որ իշխանության հստակ դինամիկա կա հովանավորների ու դրամաշնորհի համար դիմող կազմակերպությունների միջև, հարկավոր է փնտրել ուղիներ, որոնք կնվազեցնեն սթրեսածին հանգամանքները և ավելի արդյունավետ կդարձնեն համագործակցությունը:

Դրամաշնորհի հայտի փուլում

Ծրագիր-առաջարկ գրելը կարող է շատ սթրեսային լինել, իսկ կառուցվածքի, բաղադրիչների և ձևաչափերի հետ կապված խիստ կանոնները կազմակերպությունների համար կարող են շատ դժվար լինել: Այս առումով մեծ քայլ կլինի կազմակերպություններին ճկունության ազատություն տալ ձևաչափի, մանրամասների, բյուջեի կազմման և մնացած հարցերում: Օրինակ, դոնորները կարող են թույլատրել հկ-ներին օգտագործել մեկ այլ դոնորի դիմելիս կիրառած ձևաչափը: Սա կօգնի կազմակերպությանը ժամանակ խնայել և խուսափել սթրեսից:

Գնահատման գործընթացի և ժամկետների թափանցիկությունը նույնպես կարևոր գործոն է, որը նվազեցնում է առաջարկի պլանավորման և հովանավորություն ստանալու հավանականության շուրջ մտահոգությունները: Նմանապես, հարկավոր է աշխատանք տանել նաև առաջարկի/ծրագրի մերժումը հաղորդելիս ու հստակ նշել դրա պատճառները:

Ծրագրի ձևավորման և գնահատման ընթացքում

Երբ հերթը հասնում է ծրագրի ձևավորմանը, որպես հովանավորներ մենք պետք է փորձենք հիշել այն փաստը, որ մեր արած յուրաքանչյուր առաջարկ՝ անգամ բանակցությունից դուրս, դիտվում է որպես իշխող կողմի առաջարկ: Այս փաստը գիտակցելը թույլ կտա մեզ ավելի ուշադիր լինել մեր արած առաջարկությունների հարցում: Պետք է ընդունել, որ մեր գործընկերներն իրենց ոլորտի մասնագետներն են և իրենց գործը լավ գիտեն:

Նմանապես, երբ խոսքը ծրագրերի մոնիթորինգի և գնահատման մասին է, եկեք մտածենք, թե ինչ կարող ենք անել ուժերի հավասարակշռության ուղղությամբ: Որպես հովանավորներ՝ մենք հակված ենք կենտրոնանալ ցուցիչների վրա.դա իհարկե փոխել հնարավոր չէ, բայց կարող ենք մտածել՝ արդյոք այդ ցուցիչները կառուցում ենք մեր գործընկեր կազմակերպության հետ համագործակցությամբ, ի՞նչ հաճախականությամբ ենք վերանայում դրանք, արդյոք կարող ենք անհրաժեշության դեպքում փոփոխություններ անել:

Ընթացիկ հաղորդակցության համար

Բաց հաղորդակցությունը և գործընկերներին հարցեր տալու համար անհրաժեշտ տարածք տրամադրելը կարող է ժամանակատար թվալ, բայց այն նպաստում է վստահության ու հարմարավետության կառուցմանը:

Կազմակերպությունները, որոնց հետ մենք աշխատում ենք, միատարր չեն, ուստի նրանց հետ հաղորդակցվելու հստակ ժամանակացույց սահմանելու փոխարեն լավ կլինի ավելի ճկուն մոտեցում ցուցաբերել: Տարբեր հկ-ների հետ հաղորդակցության ձևերն ու հաճախականությունը կարող են տարբեր լինել: Օրինակ, մի գործընկերը կարող է ավելի հարմար գտնել էլ.փոստով հաղորդակցությունը, իսկ մյուսը՝ հեռախոսով: Սա մտքում ունենալով և ըստ դրա հաղորդակցվելով՝ մենք կազմակերպությանը պահում ենք իր հարմարավետության գոտում (comfort zone):

2)Ուղղակիորեն հովանավորեք բարօրությունը

Ինքնախնամքի և բարօրության համար նախատեսված դրամաշնորհներ հատկացնելը խոսում է այն մասին, որ դա ձեզ համար առաջնահերթություն է: Հկ-ները դա դիտարկում են որպես հնարավորություն ներդրում անելու իրենց աշխատողների բարօրության մեջ:

Նման ռեսուրսներ հատկացնելիս պետք է հնարավորինս ճկուն լինել: Թույլ տվել կազմակերպություններին ու անհատներին օգտագործել դրանք ըստ պահանջի, օրինակ, ինքնախնամքի համար, թիմբիլդինգի կամ էքսկուրսիաների համար և այլն: Թիմերի համար կարևոր են նաև թերապիաներն ու անհատական խորհրդատվությունները: Երիտասարդ կամ նոր գործընկերներն էլ կարող են ակադեմիական կուրսերի կամ վորքշոփների կարիք ունենալ: Պետք է հնարավորություն տալ նրանց ընտրել իրենց համապատասխան միջոցը:

3)Հիշեք, որ քաղաքականություն մշակելն անվճար է

Մարդիկ ենթադրում են, որ հոգեկան առողջության ու բարօրության մեջ ներդրում անելը շատ թանկ արժե, սակայն քաղաքականություն մշակելը բարձր գին չունի: Որպես դոնորներ՝ մենք կարող ենք աշխատել գործընկեր կազմակերպությունների հետ և միասին քաղաքականություն մշակել, որը կհամապատասխանի մեր կարիքներին ու թանկ չի արժենա.

• Սեռական ոտնձգության ու հակախտրականության խիստ քաղաքականություն
• Բացի հիվանդության արձակուրդից՝ նաև հոգեկան առողջության համար նախատեսված արձակուրդ
• Ապահովագրության տրամադրում, օրինակ, խմբային ապահովագրության քաղաքականություն գործընկեր կազմակերպությունների համար

Սակայն պարզապես մշակած քաղաքականություն ունենալը բավարար չէ: Մենք պետք է ուշադիր զննենք դա: Օրինակ, սեռական ոտնձգության դեմ ուղված քաղաքականությունների մեծ մասը կենտրոնացած է հետերոսեքսուալության շուրջ՝ դուրս թողնելով ԼԳԲՏՔ+ աշխատողներին: Կամ, օրինակ, գրավոր զեկույցների պահանջը դժվար իրագործելի է դիսլեքսիա ունեցող անձի համար: Նույն կերպ, կազմակերպություններն իրենց հակախտրականության քաղաքականություններից դուրս են թողնում տարբեր կաստաների կամ կրոնների անձանց:

Վերջապես, պետք է դիտարկենք մեր արած գործը՝ համոզվելու համար, որ բարօրության մեր քաղաքականություններն ընդգրկում են բոլորին՝ և՛ առաջնագծի աշխատողին, և՛ կամավորին, և՛ կես դրույքով աշխատողին: Նույնը կարող ենք պահանջել նաև գործընկեր կազմակերպությունից, եթե մենք ինքներս հետևենք այդ սկզբունքին:

Փոխել բարօրության մասին պատկերացումները

Համավարակի շրջանում ավելի շատ ենք լսում խոսակցություններ հոգեկան առողջության մասին, մասնավորապես՝ անհանգստություն, վախ և տագնապի: Սա մեծամասամբ անհատական մակարդակում է արվում, այսինքն՝ մարդիկ մտածում են, թե ինչպես պիտի պահպանեն իրենց հոգեկան առողջությունը, ինչ միջոցներով հաղթահարեն սթրեսը և այլն: Ու սա ի հեճուկս այն փաստի, որ հոգեկան առողջությունն ամբողջովին անհատական բան չէ.մարդիկ տեղաշարժի սահմանափակման հետ են բախվում, որը արտաքին աշխարհի հետ է կապված:

Այժմ առավել քան երբևէ հոգեկան առողջության և բարօրության մասին մեր պատկերացումները պետք է հարցականի տակ դնենք: Սրանք անհատական կամ անձակենտրոն հարցեր չեն, այլ համակարգային և կառուցվածքային անհավասարությունից բխող հարցեր, որոնք ազդում են անհատների ու համայնքների վրա: Դրանց մարտահրավեր նետելը նշանակում է ճանապարհ հարթել սոցիալական փոփոխության համար, որը կարևոր է ներառական ապագա կառուցելու համար:

Նյութի աղբյուրը՝ idronline.org