Author: armmark

Մարդկային հասարակությունները հակված են հայրիշխանության տարբեր աստիճանի դրսևորումների, որոնցում տղամարդիկ գլխավոր դերում են: Ի սկզբանե տղամարդիկ ֆիզիկապես ավելի ուժեղ լինելու շնորհիվ ենթարկեցրել են կանանց, իսկ վերջիններս հղիության, երեխաների մասին հոգ տանելու խնդիրներից ելնելով հաճախ զրկվել են ուժից, իշխանությունից: Ներկայիս հասարակություններում բավական առաջընթաց է նկատվում, սակայն հայրիշխանությունը դեռևս պահպանում է իր հին գաղափարախոսությունն ու իրեն վերապահված շահերը:

Դրա դրսևորման վառ օրինակներից է երեխաների սոցիալիզացիայի գործընթացը, որը տղամարդկանց պատկերում է որպես հաց վաստակողների ու որոշում կայացնողների, իսկ կանանց՝ մայրերի ու տնային տնտեսուհիների: Տղաներին խրախուսում են ուժեղ ու համարձակ լինել, մինչդեռ աղջիկներից ակնկալում են պասիվություն ու գեղեցիկ տեսք՝ հեքիաթների հերոսուհիների, տիկնիկների օրինակներով:

Ամուսնություն

Վաղ տարիքից աղջիկների մոտ խոսում են ամուսնության առաքինությունից, որն իր հերթին նպաստում է ավանդական գենդերային դերերի պահպանմանը: Որոշակի տարիքից հետո չամուսնացած տղամարդը համարվում է անկախ կամ խելացի անհատ, մինչդեռ չամուսնացած կնոջը համարում են անհույս, խղճալու արժանի կերպար: Ամուսնանալու ցանկություն չունեցող կնոջն անընդհատ ստիպում են կասկածել իր որոշման մեջ.

• «Երբեք մի ասա երբեք»
• «Ուղղակի պիտի ճիշտ մարդու հանդիպես»
• «Մի շատ լավ տղա կա, արի ծանոթացնենք»

Ամուսնության «շուկայում» կանայք ցածր որակի, թառամող ապրանք են համարվում: «Առնելու» համար պիտանի լինելու նախապայմանը սեքսիստական ակնկալիքներին համապատասխանելն է՝ գեղեցիկ տեսք ունենալ, մեյքափ անել, բարձրակրունկներ հագնել, որոնք կանանց ճնշման տեսանելի սիմվոլներն են: Երբ կնոջը խրախուսում են ամուսնանալ ավելի մեծ, ավելի կիրթ ու ավելի շատ կապեր ունեցող տղամարդու հետ, դրանով իսկ նրա ամուսնական կյանքը սկսվում է կրկնակի ենթակա դիրքից, որն, անշուշտ, ձեռնտու է տղամարդուն:

Հարսանեկան արարողությունն ինքնին սեքսիստական է: Հարսը կրում է իր առաքինությունն ու կուսությունը խորհրրդանշող սպիտակ զգեստ, ու բոլորն անվերջ նշում են, թե ինչ նիհար ու գեղեցիկ է նա: Հայրն ուղեկցում է աղջկան՝ նրան ունեցվածքի պես մեկ այլ տղամարդու «հանձնելու»: Արարողակարգը վարողը, որ սովորաբար նույնպես տղամարդ է լինում, ամուսնուն թույլտվություն է տալիս կնոջը համբուրելու, կարծես թե դա նրա լիազորությունների սահմաններում է, իսկ կինը ձայնի իրավունք չունի: Տղամարդը «տեր է», իսկ կինը՝ «հնազանդ»: Կենաց ասողները տղամարդիկ են, իսկ կանայք լուռ նստում են: Կինը վերցնում է ամուսնու ազգանունը, որը փոխանցվում է նաև իրենց ժառանգներին: Ու չնայած այս ամենին՝ ասում են, որ ամուսնության օրը «նրա օրն է»:

Ինչու՞ պիտի պետությունը, եկեղեցու հետ ձեռ ձեռքի տված, որևէ դեր ունենա իրար սիրող և միասին ապրել ցանկացող զույգերի կյանքում՝ պարտադրելով իր կանոնները, ընդունված նորմերը, որոնք էլ ավելի են ամրապնդում հայրիշխանական համակարգի դիրքերը և խտրականության ենթարկում այլ կենսակերպ նախընտրող մարդկանց, օրինակ, մենակ ապրել ցանկացողներին, բաց հարաբերություններ վարողներին կամ ամուսնանալու հնարավորություն չունեցողներին:

Երբ զույգը բաժանվում է, մարդիկ սովորաբար հարցնում են, թե ինչը այն չէր ամուսնության մեջ՝ երբևիցէ չմտածելով, որ գուցե հենց ամուսնությունն ինքնին այն չէր, լավ գաղափար չէր: Ճշմարտությունն այն է, որ շատ մարդիկ ամուսնանում են մենակ չմնալու համար՝ ենթարկվելով հասարակության սոցիալ-հոգեբանական ճնշումներին: Ամուսնությունը դառնում է մենակությունից խուսափելու կարճաժամկետ լուծում, իսկ երկարաժամկետ կտրվածքով այն կարող է հանգեցնել ավելի մեծ մենակության մինչև բաժանվելը:

Երեխաներ

Վերջերս եղե՞լ եք կինոթատրոնում: Բոլոր սիրավեպերը կարծես նույն ավանդական գծով են զարգանում.սկզբում հայտնվում է սերը, հետո՝ ամուսնությունը, հետո՝ երեխաները: Ի՜նչ երջանիկ են զույգերն իրենց գեղեցիկ տներում, երեխա ունենալուց հետո կինն անմիջապես վերականգնում է իր հրաշալի տեսքը, ոչ մի ֆինանսական սթրես և կատարյալ երեխաներ: Ցավոք, ընտանիք ունենալու և երեխաներ մեծացնելու իրականությանը սա չի համապատասխանում: Մեդիայի հաղորդագրությունը հստակ է՝ ԲՈԼՈՐԸ սիրահարվում են, ամուսնանում, ընտանիք կազմում:

Նման ճնշումներից խուսափելու լավագույն ձևը, թերևս, հասկանալն է, թե դու կյանքի ինչ ճանապարհ ես ընտրել և ինչու: Եթե որոշել ես երեխա չունենալ, պիտի լիովին գիտակցես դրա պատճառները: Եթե այնպիսի իրավիճակում ես հայտնվել, որ երեխա չունենալու համար ճնշումների ես ենթարկվում, ինքդ որոշիր ինչպես վարվել տվյալ իրավիճակում: Եթե չես ուզում քննարկել քո անձնական կյանքը, այդպես էլ ասա: Իսկ եթե որոշում ես բարձրաձայնել, ապա վստահ տոնով արա դա: Վստահ տոնը չի նշանակում վիավորել կամ քննադատել, այլ պարզապես ասել այն, ինչ զգում ես ու ճիշտ համարում:

Երբ աղջիկը երեխաների հետ լավ լեզու է գտնում, նրան հաճախ ասում են.«Քեզնից շատ լավ մամա դուրս կգա»: Այդ պնդմանը կարելի է արձագանքել այսպես.«Միայն այն պատճառով, որ աղջիկը հոգ է տանում երեխաների հանդեպ, պիտի իր ամբողջ էներգիան նվիրի մայրանալու՞ն՝ սոցիալական նորմերին համապատասխանելու համար»: Դարեր շարունակ, երբ կանայք փորձել են իրենք տնօրինել իրենց կյանքը, նրանց որակել են որպես «ընտանիքի դեմ դուրս եկողներ»: Երբ փորձել են քաղաքականություն մտնել, հասարակությունը դատապարտել է, քանի որ նման աշխատանքի պատճառով երեխաների խնամքը պատշաճ կերպով չի իրականացվի:

Մայրանալը շատ կանանց համար կյանքի գերագույն նպատակ է՝ սերունդը շարունակելու, սեփական մոր կողմից ընդունվելու, հասարակության պահանջներին համապատասխանելու համար՝ դրանով բավարարելով իրեն հայտնի և անհայտ ցանկություններ:

Պետք է հիշել, որ կյանքում ամեն բան չենք կարող հասցնել: Հարկավոր է ընտրություն անել, իսկ երբ ընտրում ես մի ճանապարհ, մեկ ուրիշը դուրս է մղվում: Որքան վստահ լինես սեփական ընտրության մեջ, այնքան քիչ կենթարկվես արտաքին ճնշումների:

Արտաքին տեսք

Կնոջ մարմնի պատկերը, այն է՝ ինչպիսի տեսք, ձև, քաշ պիտի այն ունենա, շարունակ քննարկվում և ներկայացվում է մեդիայում, գովազդներում, նորաձևության մեջ, հայտնի մարդկանց օրինակով: Մեդիայում հայտնի մարդիկ այնպես են պատկերվում, որ տպավորություն է ստեղծվում, թե նրանց հաջողության պատճառն իրենց արտաքին գեղեցիկ տեսքն է, «կատարյալ» մարմինը: Մարմնի նման պատկերները հանգեցնում են զանազան դիետաների, որ կանայք պահում են նիհարելու համար:

Մենք ապրում ենք այնպիսի հասարակությունում, որտեղ նիհար լինելն ու գեղեցկությունը կապվում են հաջողակ լինելու հետ: Հեռուստաշոուները, ֆիլմերը, ամսագրերը շարունակ պատկերում են նիհարիկ գեղեցկուհիների, որոնք անտեսանելի ձևով ազդում են դեռահասների գիտակցության վրա, ճնշում նրանց: Նիհարելու մոլուցքը դրական է ազդում նիհարելուն օգնող միջոցների արտադրության վրա, որոնք իրենց մարկետինգային արշավներն ուղղում են իրենց ապրանքը վաճառելու վրա՝ խոստանալով նիհարեցնել մարդկանց, օգնել նրանց ստանալ այս կամ այն արտաքին տեսքը:

Եթե կինը/աղջիկը վատ պատկերացում է ձևավորում սեփական մարմնի կառուցվածքի վերաբերյալ, ինքնավստահության պակաս ունի, դա ազդում է բոլոր տեսակի հարաբերությունների վրա, որոնք վստահություն են պահանջում, այդ թվում՝ աշխատավայր: Դա հանգեցնում է սթրեսի, լարվածության:

21-րդ դարում մեդիայում և նորաձևության մեջ որոշակի տեղաշարժ կա՝ մարմնի կառուցվածքների բազմազանությունն ընդունելու ուղղությամբ: Կատարելության մասին պատկերացումները փոխվում են: Սոցիալական մեդիան թույլ է տալիս ծանոթանալ բոլոր տեսակի կազմվածքների և չկենտրոնանալ միայն մոդելների վրա: Նման գաղափարների ջատագովները շեշտը դնում են կնոջ հմտությունների, կարողությունների, նրա ուժեղ կողմերի վրա և ոչ թե արտաքին գրավչության:

Նյութի աղբյուրը՝ http://www.psychologytoday.com

Կանանց աջակցող և հավասարություն ու արդարություն խթանող կազմակերպությունները տարիներ շարունակ իրենց առաքելության հիմքում ունեցել են կանանց իրավունքների պաշտպանությունը: Այդ կազմակերպություններն առաջացել են կարիքից՝ հզորացնելու կանանց, նրանց համար նոր հնարավորություններ ապահովելու, նպաստելու ֆեմինիստական շարժմանը: Գաղտնիք չէ, որ կանանց համար հնարավորությունները հաճախ գալիս են այլ կանանցից՝ հատկապես տղամարդկանց կողմից գերակշռող ոլորտներում: Ռոքսան Գեյն իր «Վատ ֆեմինիստ» գրքում գրում է. «Ես կշարունակեմ գրել այս խաչմերուկների մասին որպես գրող և ուսուցիչ, որպես սևամորթ կին, որպես վատ ֆեմինիստ, մինչև որ զգամ, որ իմ ուզածն անհնարին չէ: Այլևս չեմ ուզում հավատալ, թե այս խնդիրները չափազանց բարդ են մեզ զհամար, որ կարողանանք հասկանալ դրանք»:

Լորեն Գրեհեմը 2016թ.-ի իր «Խոսելով հնարավորինս արագ» գրքում ասում է, որ խնդիրը ամեն ինչ առաջ տանելն է: «Կարծում եմ՝ ասելիքս է, որ շարունակենք միմյանց բարձրացնել: Իզուր չէ, որ իմ կյանքում ունեցած ամենամեծ հնարավորություններից երկուսը ինձ տվել են իշխանության դիրքերում գտնվող հաջողակ կանայք: Եթե ես երբևէ նման պաշտոնում հայտնվեմ, և դուք ինձ հարցնեք ՝ ո՞վ, ամեն ինչ կանեմ, որ ասեմ ՝ «դու էլ »:

Այսպիսով՝ կանանց կազմակերպությունները լավագույն տարբերակն են կանանց իրավունքների պաշտպանությունը, նրանց հզորացումը և նոր հնարավորություններով ապահովումը կազմակերպելու համար: Դրանք առաջացան որպես տրամաբանական շարունակություն կանանց շարժումների: Նման առաջին կազմակերպություններից մեկը Կանանց ազգային կազմակերպությունն (National Women’s Organization) էր, որն աշխատում էր խտրականության և գենդերային անհավասարության դեմ օրինագծերի մշակման ուղղությամբ:

Ներկայումս կին առաջնորդներն իրենց կազմակերպությունների միջոցով նշանակալի նպաստ ունեն հասարակական ոլորտի զարգացման գործում: Նրանց շնորհիվ բարձրաձայնվում և լուծում են գտնում այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք են, օրինակ, կրթության ու առողջապահության հասանելիությունը, որ տասնամյակներ շարունակ խնդիր են հանդիսացել մի շարք խմբերի համար: Նրանց նորարար գաղափարների ու դրսևորած մեծ ջանքերի շնորհիվ տեղի են ունենում արմատական փոփոխություններ.այս կանայք իրենց ոլորտի խաղիի կանոնները թելադրողներն են:

Կանանց կազմակերպությունները կազմավորվում են ռեսուրսները մոբիլիզացնելու, իրենց համայնքները փոխել ցանկացող կանանց աջակցելու, ֆեմինիստական սկզբունքներին հավատարիմ մնալով՝ կանանց ու աղջիկներին նոր հնարավորություններ ընձեռելու, համագործակցության ցանցեր ստեղծելու, կանանց իրավունքների հարցում առաջխաղացումներ գրանցելու նպատակով:

Կանանց պրոֆեսինալ կազմակերպությունների առկայությունը երաշխիք է երկարատև աջակցության, կապերի, համագործակցության ու աճի:

Նման կազմակերպությունները մի շարք օգտակար կողմեր ունեն.

• Կապ հաստատել – հնարավորություն հանդիպելու համախոհ անհատների, որոնց շրջանում կարելի է գտնել նոր մենթոր, գործընկեր կամ աշխատող:
• Սովորել – պարբերաբար թարմացումներ ստանալ այն մասին, թե ինչ է կատարվում քո համայնքում, երկրում կամ տարածաշրջանում:
• Բարելավել – զարգացնել նոր հմտություններ (ինչպես, օրինակ՝ առաջնորդության կամ հանրային խոսքի) ՝ ըստ անձնական կամ մասնագիտական նպատակների:
• Ներդրում անել – ներգրավվելով քո համայնքի սոցիալական շարժմանը և փոփոխությւոններիի գործընթացին՝ հնարավորություն ես ստանում քո հմտություններով քո ներդրումն ունենալու դրանցում:
• Աճել – տալու և ստանալու գործընթացների արդյունքում անհատական ու պրոֆեսիոնալ աճ գրանցելու հնարավորություն:
• Ապահով տարածք ունենալ – կանանց կազմակերպությունները նպաստում են կանանց խոցելի խմբերի համար ապահով տարածքների ստեղծմանը, որտեղ հնարավոր է ազատորեն բարձրաձայնել նրանց հուզող հարցերը:

Կանանց կազմակերպություններն առաջնորդվում են մարդու և կանանց իրավունքների ոլորտում ընդունված հիմնական սկզբունքներով ու արժեքներով, որոնց առավել մանրամասն կարող եք ծանոթանալ այստեղ:

Դրանց թվում են.

• Բազմազանություն – խրախուսվում է հարգանքը բազմազանության հանդեպ, տարբեր խմբերի կանանց և աղջիկների հիմնախնդիրների բարձրաձայում՝ պատանի և երիտասարդ աղջիկների, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող կանանց, ազգային փոքրամասնության ներկայացուցիչների, աղաքտության մեջ ապրող կանանց և այլն:
• Հարմարվողականություն – պատրաստակամություն իրականացնելու համարձակ, նորարարական ռազմավարություններ, պատասխանատվություն փոփոխվող հանգամանքների հանդեպ, ինչպես նաև՝ կիսելու ճնշող կառույցներն ու համակարգերը վերափոխելու աշխատանքներից բխող ռիսկերը:
• Համագործակցություն – հանձնառություն պատասխանատու լինելու, գնահատելու և հաղորդելու դրամաշնորհների արդյունքների մասին, գործընկերների հետ կիսելու նոր գիտելիքներն ու հմտությունները, որոնք ձեռք են բերվում սոցիալական արդարություն հաստատելուն ուղղված ֆիլանթրոպիա իրականացնելիս:
• Կայունություն – կանանց կազմակերպությունները հետամուտ են իրական, տևական բարելավումներ կատարելու մարդկանց կյանքում `ոգեշնչելով ուրիշներին միանալ այս գործին և դրան նպաստել ֆինանսապես:

Կանանց կազմակերպությունները հեղափոխեցին բարեգործության/ֆիլանթրոպիայի մասին գոյություն ունեցող պատկերացումները՝ շեշտը դնելով դոնոր-շահառու հորիզոնական հարաբերությունների մոդելի վրա, որում կողմերը հավասար պարտականություններ ու դեր ունեն սոցիալական փոփոխության ուղղված ծրագրեր իրականացնելիս:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիայի մասին առավել մանրամասն կարող եք ծանոթանալ մեր նախորդ հոդվածներում.

• Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիա.ծագում, գաղափարներ, սկզբունքներ
• Ինչու՞ ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիա
• Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիայի մի քանի հիմնարար սկզբունքներ

Կնատյացությունը սահմանվում է որպես «կանանց նկատմամբ արհամարհանքի կամ կանխակալ կարծիքի դրսևորում»: Այս երևույթը գնալով ավելի է տարածվում և հաճախ դրսևորվում կանացիությունը մարգինալացնելու, կանանց նվաստացնելու, օբյեկտիվացնելու, նրանց բռնության ենթարկելու և այլ գարշելի ձևերով: Կնատյացության պատճառների վերաբերյալ շատ կարծիքներ ու համոզմունքներ կան, այդ թեման բազմաթիվ ուսումնասիրությունների առանցքում է եղել:

Փորձենք հասկանալ, թե որտեղից է ծագում այս վտանգավոր մտածելակերպը:

Որտեղի՞ց է ծագում կնատյացությունը

Կնատյացության դրդապատճառների վերաբերյալ տարբեր կարծիքներ կան: Psychology Today-ի մի հոդվածում ասվում է, որ կնատյացների նպատակը կանանց վերահսկելն է, նրանց հնարավորությունները ճնշելը, նրանց «գլուխները լվալը» ու ներկայացնելը, թե որ պահվածքն է ընդունելի նրանց համար: Շատ կնատյացներ չեն վարանում սպառնալիքների ու բռնության դիմել՝ վերոնշյալ նպատակին հասնելու համար:

Վերջերս արված մի ուսումնասիրություն ցույց է տալիս, որ կանանց 87% -ը իրենց կյանքի ինչ-որ պահի ենթարկվել է սեռական ոտնձգության: Սա դաժան իրականություն է, բայց համարձակ կանայք, ովքեր բարձրաձայնում են խնդիրները, փոխում են հասարակությունը:

Կնատյացության շատ տարբեր աղբյուրներ կան: Հաճախ կնատյաց պահվածք սովորում են երիտասարդ տարիքում: Կանանց հանդեպ վերաբերմունքները հաճախ ձևավորվում են մեդիայում նրանց պատկերելու ձևից: Շատ հաճախ ժողովրդական մշակույթի մեջ կանայք պատկերվում են որպես տղամարդկանցից ավելի թույլ էակներ, որոնք պաշտպանության կարիք ունեն: Զվարճանքի համար նախատեսված մեդիայում կանայք նաև սեռականացվում են: Երիտասարդ տղաներն ու աղջիկները, ովքեր տեսնում են հեռուստատեսությամբ կամ վիդեո խաղերում պատկերված կանանց, ձևավորում են որոշակի կողմնակալ պատկերացում:

Անցյալում գենդերային նորմերը շատ ավելի տարածված էին, քան հիմա: Տղամարդու պարտականությունը հաց վաստակելն էր, իսկ կնոջ դերը տնային տնտեսությամբ զբաղվելն էր: Սա հնացած մտածելակերպ է, և շատերն արդեն առաջ են շարժվել նման սահմանափակ տեսլականից: Սակայն դեռևս կան մարդիկ, ովքեր գտնում են, որ տղամարդիկ կանանցից բարձ են, և հավատում են, որ ֆեմինիստական շարժումները վնաս են պատճառել հասարակությանը: Նման տեսակետները մարդկանց քառակուսու մեջ են դնում և սահմանափակում նրանց կարողությունները: Բարեբախտաբար, հասարակության մեջ շատերը հասկանում են, որ մարդիկ ընդունակ են մեծ գործերի՝ անկախ իրենց գենդերային ինքնության:

Կնատյացությունը կարող է լինել նաև հորից որդուն փոխանցված պահվածք: Մարդիկ կարող են կնատյացության հանգել նաև անցյալում կանանց հետ ունեցած իրենց վատ փորձառության պատճառով: Որն էլ որ լինի կնատյացության պատճառը կամ աղբյուրը, միևնույն է, այն անընդունելի է:

Առավել հաճախ կնատյացները թիրախավորում են այն կանանց, ովքեր չեն հետևում կնոջ համար ընդունելի վարքագծի կանոններին՝ անկեղծորեն հայտնում են իրենց կարծիքը, ձգտում են կարիերայի աճի, չեն ցանկանում երեխա ունենալ և այլն:

Կնատյաց անձնավորության նշաններ

Հաշվի առնելով, թե որքան աչքի ընկնող է նման պահվածքը, կարելի է կարծել, թե կնատյացին գտնելը հեշտ է: Այնուամենայնիվ, կնատյացությունը հայտնաբերելը միշտ չէ, որ դյուրին է: Սակայն կան մի շարք նշաններ:

Հատկանշական հմայք… սկզբում

Ի հեճուկս ընդունված համոզմունքի՝ կնատյացը հաճախ նախնական շփման ընթացքում հմայք է դրսևորում: Նա կարող է սիրախաղ անել կնոջ հետ, նրան հաճոյախոսություններ անել: Այնուամենայնիվ, ի վերջո ցույց կտա իր դեմքը: Սիրախաղը կվերածվի հեռավորություն պահպանելու ազդակի, հաճոյախոսությունները կդառնան վիրավորանք, և խարիզման կարհամարհվի: Ոչ բոլոր հմայիչ արական սեռի ներկայացուցիչներն են կնատյաց: Այնուամենայնիվ, շատ կնատյաց տղամարդիկ սկզբում խարիզմատիկ են:

Կանանց սիրելու/աջակցելու հայտարարություններ

Նարցիստական անձնավորությունների պես կնատյացները հաճախ փորձում են թաքցնել իրենց իրական էությունը, առնվազն սկզբում: Երբեմն դա դրսևորվում է հմայքի կամ խարիզմայի տեսքով, երբեմն՝ կանանց աջակցելու վերաբերյալ կոչերով: Կնատյացը կարող է իրեն ֆեմինիստի պես պահել, հաճախ քննարկել, թե որքան հզոր են կանայք, անգամ ավելի հեռոխն հասնել և ասել, թե կանայք տղմարդկանցից ավելի լավն են:

Նման դեպքերում այս մարդիկ թույլ են տալիս իրենց թերությունների գերագնահատման դասական սխալը: Ճիշտ է՝ շատ տղամարդիկ իսկապես սիրում ու հարգում են կանանց, սակայն չափից դուրս «կնամետ» հայտարարությունները նրանց հակառակ հավատալիքների նշան են:

Տրամադրության տատանումներ

Կնատյաց անձը սկզբում չի բացահայտում իր իրական գույները: Սկզբում կարող է հիացմունք դրսևորել կանանց հանդեպ, սակայն դա աստիճանաբար անհետանում է: Դրա առաջին նշաններից մեկը տրամադրության տատանումներն են: Կնատյացը կարող է մի պահ հոգատար ու զգայուն լինել, իսկ հաջորդ պահին՝ սառն ու անտարբեր: Տրամադրության տատանումների պատճառ կարող է հանդիսանալ, օրինակ, մտավոր հիվանդությունը: Այնուամենայնիվ, կանանց հանդեպ արագ ու կտրուկ պահվածքի ու զգացմունքների փոփոխությունը կնատյացության հուշող նշան կարող է լինել:

Ծայրահեղ տեսակետներ ու գենդերային սպասելիքներ

Շատ կնատյացներ համառ տեսակետներ ունեն գենդերի ու կանանց պահվածքի վերաբերյալ: Դրանցում կանայք ենթակա դերում են: Շատ կնատյացներ գտնում են, որ տղամարդիկ ագրեսիվ ու դոմինանտ պիտի լինեն, իսկ կանայք՝ թույլ, հնազանդ ու ենթարկվող: Կնատյացները բարկանում են, երբ կանայք չեն արդարացնում իրենց սպասելիքները կամ ընդունված գենդերային նորմերից դուրս են գործում: Կնատյաց անձնավորությունները կարող են նույնիսկ բռնության դիմել այն կանանց հանդեպ, ովքեր իրենց չեն պահում այնպես, ինչպես իրենք են ցանկանում:

Արհամարհանք ժամանակի ու կանանց արժեքի հանդեպ

Քանի որ կնատյացները կանանց տղամարդկանցից ցածր են համարում, հետևաբար նրանց կարծիքով կանանց ժամանակը նույնքան կարևոր, կրիտիկական կամ արժեքավոր չէ, որքան տղամարդկանց ժամանակը: Ուստի, կնատյացը կարող է հաճախակի անճշտապահություն ցուցաբերել կանանց հետ հանդիպումների կամ հավաքների ժամանակ: Իսկ տղամարդկանց հետ հանդիպումներին ճիշտ ժամանակին կհայտնվի:

Ավելին՝ եթե կանայք փորձեն քննադատել նրա անճշտապահությունը, կնատյացը կարհամարհի դա, ափսոսանք կձևացնի կամ էլ հարձակում կգործի: Նորմալ է, որ մարդիկ որոշակի պատճառներով ուշանան հանդիպումներից, սակայն եթե նման վարքագիծը կրկնվում է, երբ կանայք են ներգրավված, կարող է կնատյացության նշան լինել:

Ծայրահեղ մրցակցություն և տղամարդկանց նկատմամբ արտոնյալ վերաբերմունք

Կնատյացներն ի բնե էգոսիտ են: Կանանց հանդեպ իրենց արհամարհանքի պատճառով նրանք կարող են չափազանց մրցունակ լինել և տղամարդկանց ցույց տալ որոշակի հարգանք, որը չի գործի կանանց հանդեպ: Օրինակ, կնատյաց անձինք չեն սիրում, երբ կանայք ինչ-ինչ հարցերում հաղթում են իրենց, ավելի լավ են իրենց դրսևորում: Նրանց մոտ մոլուցք է ձևավորվում հաղթելու հենց կանանց և ոչ թե նույն մրցապայքարի մեջ գտնվող տղամարդկանց:

Շնորհիվ կանանց հանդեպ հարգանքի բացակայության՝ կնատյացները տարբերակված, խտրական վերաբերմունք ունեն կանանց հանդեպ: Ղեկավար պաշտոն ունեցող կնատյացը կարող է տղամարդկանց արտոնյալ վերաբերմունքի արժանացնել, պաշտոնը բարձրացնել, իսկ նույն գործն արած կնոջ աշխատանքը բացարձակապես արհամարհել:

Կնատյացությունն անընդունելի է

Կնատյացությունը մութ ու նենգ ուժ է: Բացահայտ կերպով կանանց ատող անձն իսկապես խանգարված անհատ է: Կնատյացության առաջացման կամ պատճառների վերաբերյալ շատ տեսակետներ կան, սակայն, ամեն դեպքում կնատյացի հետ բախվող կանայք տհաճ փորձառություն են ձեռք բերում: Կնատյացությունն իրական խնդիր է: Կանայք արժանի են հարգալից, արժանապատիվ և հավասար վերաբերմունքի: Թեև այդ երևույթին բախվելը շատ ծանր կարող է լինել, սակայն պետք է հիշել, որ դու մենակ չես, որ կան բազմաթիվ խիզախ մարդիկ, ովքեր պատրաստ են օգնել քեզ:

Նյութի աղբյուրը՝ betterhelp.com

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիայի վերաաբերյալ նախորդ երկու հոդվածներում (հոդված 1 և հոդված 2) ներկայացրել ենք դրա ծագումը, գաղափարները, սկզբունքները: Այս հոդվածում ընդգրկել ենք ևս մի քանի հիմնարար սկզբունքներ, որոնք բխում են ֆեմինիստական շարժման գաղափարախոսությունից:

Մարմնի քաղաքականություն

Կանանց սեռականությունը և վերարտադրողական առողջությունն ու ընտրության հնարավորությունը նշանակալի դեր ունեն հայրիշխանական համակարգի ապամոնտաժման մեջ, հետևաբար՝ ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան գնահատում է մարմնական անհատականությունը, ինքնավարությունն ու ամբողջականությունը, որոնց վրա կառուցվում են քաղաքական դիսկուրսներ: Այն առաջնահերթություն է տալիս կանանց ու աղջիկների ցանկություններին:

Ֆեմինիստական համերաշխության շնորհիվ ձևավորվեց #Metoo շարժումը, որին մասնակցեցին հազարավոր կանայք ու աղջիկներ: Հարավային Աֆրիկայում վերջերս #Totalshutdown հեշթեգը նաև համերաշխություն է ստեղծել աֆրիկացի կանանց շրջանում՝ ընդդեմ նրանց նկատմամբ սեռական, ֆիզիկական, հոգեբանական և տնտեսական բռնությունների:

Բարձրացնելով ձայները, բարելավելով ինքնախնամքն ու բարեկեցությունը

Ֆեմինիստական ​​ֆիլանթրոպիան գիտակցում է ձայնի ուժը: Այն նվիրված է աջակցելու և ստեղծելու այնպիսի տարածքներ, որտեղ կանանց ձայնը ձևավորում է դիսկուրս, քաղաքականություն և փոխում է ընկալումներ: Բազմաթիվ երկրներում շատ քիչ կանայք են քաջությամբ դիմակայում ճնշմանը, խոսում ուրիշների անունից, ինչպես որ կանանց իրավապաշտպանները, որոնք աշխատում են շատ ծանր իրավիճակներում: Mama Cash- ը կանանց հիմնադրամի օրինակ է, որը կանանց, աղջիկներին օգնում է պատմել իրենց պատմությունները և ազդել այն համայնքների վրա, որտեղ նրանք ապրում և աշխատում են: Այս աջակցությունը շատ ձևեր է ընդունում՝ ներառյալ ելույթներ խորհրդարաններում և լրատվամիջոցների օգտագործում օրակարգեր սահմանելու և նորմերը փոխելու համար: Նման աշխատանքը կարող է ռիսկային լինել և վտանգի տակ դնել կանանց և նրանց հարազատ մարդկանց կյանքը: Վերջին տարիներին ֆեմինիստական ​​ֆիլանթրոպիան շեշտը դնում է ֆեմինիստական ​​ակտիվության առաջնագծում կանանց բարեկեցության վրա: Այդպիսի օրինակ է «Արագ արձագանքման հիմնադրամ»-ն Աֆրիկայում, որն առաջնորդում է աֆրիկացի կանանց իրավունքների պաշտպանների պլատֆորմը ՝ «Ֆեմինիստական ​​հանրապետություն» -ը:

Այս ամբողջ աշխատանքում կարևոր է գիտակցել, որ գենդերային հավասարությունը դանդաղ ընթացող աշխատանքային գործընթաց է: Ֆեմինիստ ֆիլանթրոպները հասկանում են, թե որքան ծանր է արատավոր համակարգերի և կառույցների ապամոնտաժումը: Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան առավել, քան որևէ այլ տեսակի ֆիլանթրոպիա, համբերության կարիք ունի:

Ֆեմինիստ ֆիլանթրոպները չեն շտապեցնում իրենց ընտրողներին և արդյունք պահանջում վեց կամ տաս ամիս հետո: Նրանք համբերատար են, քանի որ ինչպես շարժումն է թելադրում, հասկանում են, թե ինչ է նշանակում խրամատներում գտնվելը:

Գենդերային կուրությունը ուժեղացնում է ստատուս-քվոն

Այսպիսով, ինչու՞ ֆեմինիստական նախաձեռնություններն ավելի շատ աջակցություն չեն ստանում: Ոչ ֆեմինիստ ֆինանսավորողները հաճախ պնդում են, որ չեն ցանկանում տարբերություն դնել՝ «առանձնացնելով» կանանց, բայց դա պարզապես մեծացնում է ուժի կողմնակալությունը: Երբ մենք արտոնություններ ունենք, այն, ինչը թվում է, թե չեզոք է, իրականում այդպես չէ: Ֆիլանթրոպիան պետք է վերացնի «գենդերային կույր» քաղաքականությունը: Հարկավոր է սկսել «տարբերություն» դնել, հասնել իշխանության բաժանման: Եվ գենդերային փորձ ունեցող մարդիկ պետք է լինեն ղեկավար պաշտոններում:

2019թ. օգոստոսին Մեխիկոյում մի խումբ ֆեմինիստ ակտիվիստներ հանդիպեցին ռազմավարություն սահմանելու 1995-ին Չինաստանում անցկացվող ՄԱԿ-ի Կանանց Համաշխարհային համաժողովի շրջանակներում, որի արդյունքում ձևավորվել էր Պեկինի գործողությունների պլատֆորմը: Նրանց ասելիքը հետևյալն էր. Պեկին +25-ը նշելիս մենք պետք է նշենք և հաստատենք այն ձեռքբերումները, որոնք ունեցել ենք… կանանց իրավունքների առաջխաղացման հարցում. զսպել մեր զայրույթը մեր համայնքների և էկոլոգիաների առջև ծառացած ճգնաժամերի հանդեպ. հիմնվել կանանց մոբիլիզացման և բարեփոխիչ գործողությունների վրա և հավաքական գործողություններ ձեռնարկել`համերաշխություն ստեղծելու այլ շարժումների միջև՝ պահանջելով պետությունների և մասնավոր հատվածի պատասխանատվության դրսևորում:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան, որի սկզբունքների մասին ներկայացրել ենք նախորդ հոդվածում, առաջ եկավ ի պատասխան կանանց՝ տասնամյակներ շարունակ անտեսված խնդիրների լուծման, համակարգային ճնշման ու կանանց մարգինալացման, հետադեմ իրականության հաղթահարման:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան, առավել քան որևէ այլ տեսակի ֆիլանթրոպիա, զգուշանում է ուժի շահագործման դինամիկայի վերարտադրումից:

Մինչև 21-րդ դարի սկիզբ ավելի շատ անհատներ ու համայնքներ սկսեցին առաջնահերություն տալ կանանց ու աղջիկների խնդիրներին: Այսօր որոշ կառավարություններ ֆեմինիստական մոտեցումներ են ընդգրկում իրենց միջազգային զարգացման օրակարգերում, այդ թվում՝ Շվեդիա, Կանադա, Ֆրանսիա և Ուելս: Սա գիտակցումն է այն բանի, որ ավելի շատ ռեսուրսներ են պետք կանանց ձայնը լսելի դարձնելու, նրանց մասնակցությունը, կրթությունն ու զարգացումն ապահովելու համար:

Ի՞նչ է ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան ավելին է, քան պարզապես կանանց հիմնախնդիրների հովանավորումը: Ըստ Կանանց կենտրոնամերիկյան հիմնադրամի՝ ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան ո՛չ բարեգործություն է, ո՛չ էլ իշխանության դրսևորում: Այն համերաշխության և փոխադարձ հզորացման ակտ է, որում կանանց խնդիրների լուծումները դիտվում են որպես փոխադարձ պատասխանատվություն:

Ինչպես ասում է Կանանց համաշխարհային հիմնադրամի հիմնադիր Անն Մուրրեյը՝ ֆինանսավորող և ստացող մարդկանց համակարգերը, կառուցվածքները, վերաբերմունքներն ու պահվածքները փոխում է «ինչպես»-ը, ոչ թե «ինչքան»-ը: Այսինքն՝ կարևորը ֆինանսական աջակցության չափը չէ, այլ դրա իրագործման ձևը:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան քաղաքական ակտ է: Դրա նպատակն է փոխել իշխանության, առավելությունների ու ռեսուրսների գաղափարները: Այն աջակցում է այնպիսի ակտիվիստների ու խմբերի, որոնք ունեն փոփոխություններ կատարելու համար անհրաժեշտ գիտելիքներ, ուժ և ռեսուրսներ, իսկ գումարը պարզապես լրացնող դեր ունի: Ֆեմինիստ ֆիլանթրոպ ակտիվիստների ու գիտնականների փաստարկն այն է, որ երբ կանանց ինքնակազմակերպված խմբերն անմիջապես իրենց ձեռքն են վերցնում գումարը, դառնում են ավելի պատրաստ մարտահրավեր նետելու իրենց ճնշող ու մարգինալացնող օրենքներին ու սովորույթներին: Ասվածի վառ օրինակ է ֆեմինիստական շարժումն Իռլանդիայում, որը պայքարում էր հղիության արհեստական ընդհատման առավել առաջադեմ օրենքների համար:

Իշխանության վերլուծություն

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան հաղորդվում է իշխանության վերլուծության միջոցով: Կանանց ունեցած իշխանությունը բարձրացնում է նրանց գործունեությունը, ավելի լսելի դրաձնում նրանց ձայնը: Իսկ դեպի նրանց ուղղված իշխանությունը զենք է՝ ընդդեմ այն համակարգերի, որոնք ճնշում և մարգինալացնում են կանանց և նրանց համայնքները: Իրար հետ ունեցած իշխանությունը նպաստում է շարժումներ ստեղծելուն և սոցիալական կամ գենդերային արդարության, հավասարության համար պայքարելուն: Իշխանության այս բոլոր տեսակները ներգրավված են ֆիլանթրոպիայի հիերարխիկ ձևերի ապամոնտաժման գործընթացում, որոնք հիմնված են այն ինստիտուտների վրա, որոնք նպատակ ունեն վերահսկելու ռեսուրսները և համայնքները դիտարկելու որպես «օգնություն»: Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան, առավել քան որևէ այլ տեսակի ֆիլանթրոպիա, զգուշանում է ուժի շահագործման դինամիկան կրկնելուց:

Կանանց հիմնադրամները հաճախ առաջին աղբյուրն են ֆինանսավորելու այն խմբերին, որոնք դուրս են մնում հիմնական բարեգործական ծրագրերից:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան երկու ուղղությամբ է սկզբունքների փոփոխություն բերում.որտեղից են գալիս ռեսուրսները և ուր են դրանք գնում: Սա ոչ թե գծային, այլ շրջանաձև մոդել է, որը գիտակցում է ֆինանսավորող-ստացող կողմերի հավասար կարևորությունը, նրանց հավասար իշխանություն տալը՝ կանանց իավունքների, գենդերային և սոցիալական արդարության հարցերում հաջողության հասնելու համար:

Կարելի է ասել, որ ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան շարժվում է ֆեմինիստական հիմնարար սկզբունքներով.

Գերիշխող տնտեսական համակարգերը փոխելու համար ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան գործում է ընդդեմ հանրային ունեցվածքի ու բնական ռեսուրսների շահագործման: Նման շահագործումը վատ է անդրադառնում էկոհամակարգի ու կլիմայի վրա, որից էլ ավելի շատ տուժում են կանայք ու երեխաները: Այդ պատճառով ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան խթանում է կանանց մասնակցությունը որոշումների կայացման և բնական ռեսուրսների վերահսկման գործընթացներում:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան հասկանում է ձայնի ուժը: Այն ձգտում է աջակցել և ստեղծել այնպիսի տարածքներ, որտեղ կանանց ձայնը ձևավորում է դիսկուրս, քաղաքականություն և ընկալումներ:

Շարունակելի…

Կորոնավիրուսի համաճարակի ժամանակ երեխաները ավելի շատ ժամանակ են անցկացնում ինտերնետում, ինչը ենթադրում է սեռական բռնության և շահագործման ռիսկ: “Безопасный дом” (Անվտանգ տուն) ռուսական հիմնադրամի մասնագետներն առանձնացրել են խորհուրդներ ծնողներին, որոնք կօգնեն երեխաներին անվտանգ պահել օնլայն հարթակում: Ստորև ներկայացնում ենք դրանք:

1.ՏԵՂԵԿԱՑՐԵՔ ԱՌԱՆՑ ՎԱԽԵՑՆԵԼՈՒ

Երեխաների հետ քննարկեք այն ռիսկերը, որոնք առկա են ինտերնետից օգտվելիս՝ անկախ նրանց տարիքից:

Բացատրեք նրանց, թե որոնք են սեռական բնույթի խնդրանքները, զրույցներն ու գործողությունները, որոնց չպետք է համաձայնություն տան:

Պատմեք նրանց անձնական սահմանների ու դրանց անթույլատրելի խախտումների մասին: Երեխան պիտի իմանա, որ ինքն իրավունք ունի հրաժարվելու անցանկալի, տհաճ, անհասկանալի առաջարկներից ու շփումներց:

Համոզվեք, որ երեխան տեղյակ է, որ ինտերնետում հայտնված նկարներն ու հոլովակները մեկընդմիշտ մնում են այնտեղ:

Ընդհանուր զբաղմունքներ գտեք ու ավելի շատ ժամանակ անցկացրեք միասին՝ ինչպես օնլայն, այնպես էլ օֆլայն: Բաց ու անկեղծ զրույցներ ունեցեք երեխայի հետ:

• 

• 

2.ՎՍՏԱՀՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԿԱՐԵՎՈՐ Է

Ինտերնետի, սոցիալական մեդիայի, խաղերի ու հավելվածների հասանելություն ունեցող սարքերի գաղտնիության առավել խիստ կարգավորումներ դրեք: Բացատրեք, թե ինչու է դա կարևոր:

Օգտվեք ծնողական վերահսկողություն ունեցող հավելվածներից ու մատակարարներից, միասին քննարկեք ու նայեք խաղերն ու այլ հավելվածները, այցելած կայքերի պատմությունները, երեխաների հրապարակումները սոց.կայքերում, այլ հարթակներում, նրանց քննարկումները, ընկերների ցանկը: Արեք դա երեխայի հետ ու նրա համաձայնությամբ:

Հետևեք, թե ինչպես է երեխան օգտվում ինտերնետից: Սարքավորումները բաց սենյակում պահեք, որին հասանելություն կունենաք: Սահմանափակեք զուգարանում ու բաղնիքում դրանցից օգտվելուց:

Հիշեք, որ ոչ միայն երեխան պիտի վստահի ձեզ, այլև դուք իրեն: Չարաշահելով վերահսկողությունը՝ խախտում եք երեխայի սահմաններն ու նրան ավելի խոցելի դարձնում վտանգի առաջ:

3.ՄԻՇՏ ԵՐԵԽԱՅԻ ԿՈՂՄԻՑ ԵՂԵՔ

Երեխաները պիտի վստահ լինեն, որ ցանկացած տարօրինակ, անհասկանալի, վախենալու իրավիճակում իրենք կարող են դիմել ձեզ, որ դուք իրենց կընդունեք, կաջակցեք, կպաշտպանեք, չեք բարկանա ու չեք անտեսի:

Ուշադրություն դարձրեք երեխայի պահվածքի փոփոխությանը՝ կիսատ քուն ու վատ ախորժակ, նյարդային վիճակ ու բարկության պոռթկումներ, անհանգստություն, դեպրեսիա ու վախեր: Եթե նմանատիպ պահվածք եք նկատում, զրուցեք նրա հետ.թող իմանա, որ դա ձեզ անհանգստացնում է, որ դւոք ուզում եք ու կարող եք օգնել, ինչ էլ որ պատահի:

Խնդրեք երեխային հայտնել ձեզ կամ այլ մեծահասակի, ում վստահում է, եթե ինտերնետում նրան սեռական բնույթի խոսակցություններ կամ գործողություններ են պարտադրում: Հասկացրեք նրան, որ ինքը մեղավոր չէ ու դրա համար չի պատժվի:

Եթե երեխան պատմում է ինտերնետում տեղի ունեցած սեռական բնույթի շահագործման մասին, դիմեք իրավապահ մարմինների ու հոգեբանի ծառայության օգնությանը:

1.Ընկալումն իրականություն է

Ճշմարիտ է: Աշխարհը հասկանալու ու մեկնաբանելու քո ձևն անմիջականորեն ազդում է քո հավատալիքների և ապրելակերպի վրա: Ընկալումը ոչ միայն օգնում է հասկանալ, այլ նաև կողմնակալություններ է ձևավորում: Հետաքրքրությանը զուգահեռ այն վախ է առաջացնում:

Ուզում ես քո իրականությունը նե՞ղ, թե՞ ընդարձակ լինի: Անտարբերության երանությունը բավակա՞ն է, թե՞ ավելիի կարիք ունես:

Ճշմարտությունն այն է, որ շատ մարդիկ ավելին են ուզում: Անգամ եթե դա ենթագիտակցական մակարդակում է: Մարդիկ առաջինը լինելու հակում ունեն: Օրորոցից մինչև գերեզման մեր հասարակությունը շեշտում է կրթության կարևորությունը: Մենք սովորում ու բացահայտում ենք, բայց, այնուամենայնիվ, անհասկանալի բաները մնում են անհասկանալի: Իսկ ինչպե՞ս սովորել այն, ինչը չգիտես: Սկսի՛ր ինքդ քեզ հարցնելուց.«Ի՞նչ չգիտեմ ես»: Ի՞նչ ես ուզում սովորել:

Ամենակարևորը՝ հիշի՛ր, որ սխալվելը նորմալ է: Սխալն աճելու հնարավորություն է:

2.Ամեն բան ժամանակավոր է

Լավ ու վատ պահերը ժամանակավոր են: Ուստի, երբ լավ պահ ես ապրում, վայելի՛ր այն, հաճու՛յք ստացիր ու երախտապա՛րտ եղիր դրա համար: Իսկ երբ վատ՝ իմացի՛ր, որ կհաղթահարես այն: Իմացի՛ր, որ դա վերջը չէ: Կյանքը լի է շրջադարձերով, վերելք-վայրէջքներով ու անակնկալներով:

Մենք հաճախ մոռանում ենք, որը կարևոր է ոչ թե նպատակակետը, այլ հենց ինքը ճամփորդությունը:

Ամեն ինչից կարելի է դաս քաղել: Շատ մարդկանց համար՝ հատկապես երիտասարդների, դժվար է կյանքն արժևորելը: Քո դժվարությունների ու սխալների իրական արժեքը գիտակցելը ճամփորդությունը արժևորելու բանալին է: Ամեն բան ժամանակավոր է, հետևաբար՝ ձգտի՛ր ամեն ինչից առավելագույնը ստանալ:

3.Ներկա լինելու կարևորությունը

«Եթե ընկճված եք, ուրեմն անցյալում եք ապրում: Եթե մտավախություն ունեք, ուրեմն ապագայում եք ապրում: Եթե խաղաղության մեջ եք, ուրեմն ներկայում եք»: – Լաո Ցու

Շատ հաճախ մենք հակված ենք անհանգստանալու սպասվող բաների համար կամ արդեն տեղի ունեցածի: Թեև քո ապագայի մասին մտահոգվելը կարևոր է, պետք է զգուշանաս ներկադ ետին պլան մղելուց: Պահերը վերածվում են հիշողությունների: Վայելի՛ր պահը, քանի ունես դրա հնարավորությունը:

Սովորաբար մի ամբողջ կյանք է պահանջվում անձից հասկանալու մի պարզ ճշմարտություն՝ անհանգստանալն արդյունավետ չէ: Անցյալում ապրելը՝ նույնպես: Ինքդ քո ու քո անցյալի մասին մտորելն իր դրական կողմերն ունի.գիտակցել, թե ինչի միջով ես անցել ու դրա արդյունքում ինչպես ես քեզ զգում: Սակայան շատ կարևոր է համաչափություն պահպանել անցյալի մասին մտորելու ու ապագայի պլաններ կազմելու միջև, իսկ այդ ընթքացքում՝ ապրելով ներկայիդ մեջ:

4.Արա՛ այն, ինչ սիրում ես, սիրի՛ր այն, ինչ անում ես

Քո աշխատանքը կյանքիդ զգալի մասն է կազմում, որին նվիրվում ես: Եթե այն քեզ չի երջանկացնում, անդրադառնում է կյանքիդ մնացած կողմերի վրա: Ու թեև ոչինչ կատարյալ չէ, կարևոր է ինքդ քեզ վրա աշխատելն ու տրամադրվելը՝ քո ցանկալի նպատակներին հասնելու:

Եվ ամենակարևորը՝ ինքդ քո մեջ ներդրում արա:

Սա վերաբերում է նաև քո ոչ աշխատանքային կյանքին: Ի՞նչ սովորույթներից ու հոբբիներից ես ուզում ազատվել: Որո՞նք ես ցանկանում զարգացնել: Հարկավոր է գիտակցել, թե ինչ տեսակի մարդկանցով ու զբաղմունքներով ես շրջապատում քեզ: Տեղեկությունը ուղեղի համար սննդանյութի պես է.զգուշացիր, թե ինչով ես սնում քեզ: Հաջողությունը մի հաղթական պահ չէ, այլ պահերի (և ընտրությունների) շարք, որ տանում են դեպի ավելի մեծ պահեր:

Բոբ Դիլանը լավագույնս է բնորոշել.«Ի՞նչ է փողը: Մարդը հաջողակ է, եթե առավոտյան վեր է կենում ու գիշերը պառկում քնելու, իսկ այդ արանքում անում է այն, ինչ ուզում է»:

• 

• 

5.Երջանիկ լինելն աշխատանք է պահանջում

Ամենաերջանիկ մարդիկ նրանք են, ովքեր ամենաշատն են աշխատում իրենք իրենց վրա: Երջանիկ լինելը շատ աշխատանք է պահանջում: Նույնչափ էլ աշխատանք է պահանջում դժբախտ լինելը: Հետևաբար, պետք է խելամիտ ընտրություն անել: Երջանիկ լինել նշանակում է որոշակի պահի որոշել կառավարել սեփական կյանքդ: Նշանակում է որոշել զոհ չլինել ու այդ էներգիան պահպանել: Երբեմն դժվար է, սակայն պետք է ինքդ քեզ առաջ հրես:

Քո կյանքը զարգացումների ու անհատական աճի շարք է:

Ինքնազարգացման համար արվող ամենավատ բաներից մեկը ինքդ քեզ ուրիշ մարդկանց հետ համեմատելն է: Հեշտ է նախանձով լցվել ու ցանկանալ այլ մարդկանց ունեցածը: Հատկապես սոցիալական մեդիայի դարաշրջանում: Հիշի՛ր, որ նման հարթակներում մարդիկ հակված են ցուցադրելու իրենց կյանքի լավագույն պահերը միայն: Ինքդ քո հանդեպ արդարացի չէ, երբ ինչ-որ բան ես տեսնում ու ասում «Ուզում եմ անել դա» կամ «Ուզում եմ նման տեսք ունենալ»: Դա ոչ միայն շեղում է քեզ քո ունեցածի համար երախտապարտ լինելուց, այլ նաև ոչ մի օգտակար բան չի տալիս քեզ: Շատ հաճախ ուրիշների կյանքի վերաբերյալ քո պատկերացումները մոլորություն են: Թեկուզ եթե այդպես չէ, միևնույնն է, կենտրոնացի՛ր ինքդ քեզ վրա: Սա քո ճամփորդությունն է ու քո ուղին, ու միայն դա պիտի անհանգստացնի քեզ:

Երջանիկ լինելը պրակտիկա է պահանջում.սովորել ազատվել սեփական էգոյից կամ ձևավորել ինքդ քեզ սիրելու ավելի շատ սովորույթներ: Ընդամենը մի կյանք ունես, ձգտի՛ր այն դարձնել լավագույնը:

Նյութի աղբյուրը՝ www.inc.com

Հայաստանում կանանց հիմնադրամը, Նորվեգիայի հելսինկյան կոմիտեի աջակցությամբ, հայտարարում է դրամաշնորհի մրցույթ երիտասարդ կանանց համար: Մրցույթին կարող են մասնակցել երիտասարդ կանանց կազմակերպությունները կամ նախաձեռնող խմբերը:

Եթե միշտ ունեցել եք հետաքրքիր ֆեմինիստական գաղափար, սակայն հնարավորություն չեք ունեցել այն իրագործելու, ապա այս մրցույթը հենց ՁԵ՛Զ համար է:

ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ.Մրցույթին չեն կարող կարող մասնակցել կին անհատ-ձեռներեցներն ու բիզնեսով զբաղվող կանայք: Մրցույթը բացառապես հասարակական ոլորտի կին ներկայացուցիչների համար է:

Մրցույթը չունի կոնկրետ թեմատիկ ուղղվածություն, սակայն առաջարկվող նախագծերը պետք է լինեն կանանց իրավունքների, ֆեմինիստական ակտիվիզմի, կանանց կարողությունների խթանման և նման թեմաների շրջանակներում:

Հաջող նախագիծ ներկայացնելու պայմանը ֆեմինիստական և կանանց իրավունքների ոլորտի ֆինասավորման սկզբունքներին հետևելն է, իսկ դրանց կարող եք ծանոթանալ այստեղ:

Դրամաշնորհի գումարը յուրաքանչյուր հաղթող նախագծի համար կազմում է 500 եվրո (հարկերը ներառյալ):

Մասնակցելու համար հարկավոր է մինչև սույն թվականի մայիսի 20-ը contact@womenfundarmenia.org էլ.փոստին ուղարկել ձեր ծրագիր-առաջարկը: Հարցերի դեպքում կարող եք ուղարկել նամակ վերոնշյալ էլ.փոստին կամ զանգահարել 098 244 933 հեռախոսահամարով։ 

Հաղթողները կմասնակցեն Հայաստանում կանանց հիմնադրամի կողմից տրամադրվող դասընթացին, որը կնպաստի ծրագրերի առավել արդյունավետ իրագործմանը:

Սպասում ենք ձեր թույն գաղափարներին ու առաջարկներին 🙂

1. «Ֆեմինիզմ» տերմինն առաջին անգամ անգլերենում հայտնվել է 1890-ականներին, թեև կանանց գիտակից պայքարն ընդդեմ խտրականության ու սեքսիզմի շատ ավելի հին է:

2. Ամերիկացի իրավաբան Մարթա Ռայթ Գրիֆֆիթն օգնել է 1964թ. առաջ մղել Սեռական խտրականության մասին ակտը որպես Քաղաքացիական իրավունքների ակտի մի մաս: Այն նպատակ ուներ պաշտպանելու կանանց աշխատանքում և իրենց ամենօրյա կյանքում խտրականության ենթարկվելուց:

3. Ըստ վերջերս արված հարցումների՝ ամերիկացիների ընդամենը 20%-ն է իրեն ֆեմինիստ համարում: Մոտ 8%-ն իրեն հակաֆեմինիստ է համարում, իսկ 63%-ը՝ ոչ այն, ոչ մյուսը: Ինչևէ, հարցվածների մեծամասնությունը (82%) գտնում է, որ կանայք ու տղամարդիկ հավասար են, և միայն 9%-ն է գտնում, որ հավասար չեն:

4. Խաղաղության նոբելյան մրցանակ ստացած առաջին կինը Ջեյն Ադդամսն է (1860–1935թթ.): Նա նաև համարվում է Ամերիկայում սոցիալական աշխատանք մասնագիտության հիմնադիրը:

5. «Ֆեմինիզմ» հասկացությունը լի է հակասություններով և մարտահրավերներով, ինչպիսիք են`ում ներառել, ինչը դուրս թողնել, և որոնք են ֆեմինիզմի միավորող թեմաները: Սովորաբար, ինչպես Բելլ Հուքսն է սահմանում, ֆեմինիզմը «սեքսիստական ճնշմանը վերջ տալու պայքարն է»:

6. 1990-ականներին Spice Girls փոփ խումբը շրջանառության մեջ դրեց “Girl Power” երևույթը, որը ենթադրում էր, որ կանայք կարող են հասարակության՝ կանացի պահվածքի մասին ունեցած ակնկալիքները օգտագործել՝ մանիպուլացնելու հայրիշխանությունը և իրար հետ կապ հաստելու միջոցով հաջողության հասնելու համար:

7. Որոշ ֆեմինիստներ՝ ներառյալ Բելլ Հուքսը, գտնում են, որ տղամարդկանց ազատագրումը նույնպես պետք է ընտգրկվի ֆեմինիզմի նպատակների մեջ, քանի որ տղամարդիկ նույնպես տուժել են գենդերային դերերի մասին առկա ավանդական պատկերացումներից:

8. Երբևէ գրանցված երկու ամենաբարձ IQ ունեցողները կին են:

9. Աշխարհի առաջին վեպը՝ The Tale of the Genji (Գենջիի պատմությունը), 11-րդ դարի սկզբին հրատարակվել է կնոջ՝ Մուրասակի Շիկիբուի կողմից:

10. Երկու անգամ Նոբելյան մրցանակի արժանացած միակ կինը Մարի Կյուրին է: Առաջին մրցանակը ստացել է ֆիզիկայի բնագավառում, երկրորդը՝ քիմիայի:

11. 1777թ. 16-ամյա Սիբիլ Լուդինգթոնը դարձավ Ամերիկյան հեղափոխական պատերազմի հերոսուհի, երբ իր ձիով՝ Սթարով, սլացավ ամերիկյան զորքերին զգուշացնելու, որ բրիտանացիները մոտենում են: Նա մթության մեջ անցավ 40 մղոն (մոտ 65կմ) ճանապարհ:

12. Հաթշեփսութը (Ք.ա. 1508–1458թթ.) ամենաուժեղ, ամենապրոդուկտիվ ու ամենահաջողակ կանացից մեկն է եղել հին աշխարհում: Նա կառավարել է 20 տարի, սակայն նրան պատկերները հետագայում տաճարների ու փորագրությունների վրայից ջնջվել են, որը, հավանաբար, նրան պատմությունից ջնջելու փորձ է եղել:

13. Մոդեռն դարաշրջանում երկրի ղեկավար ընտրված առաջին կինը Սիրիմավո Բանդարանայկեն է Շրի Լանկայից, որը 1960թ. ընտրվել է որպես վարչապետ, իսկ 1970թ. վերընտրվել:

14. 1770թ. բրիտանական պառլամենտը օրինագիծ է առաջարկել մեյքափ անող կանանց պատժելու վհուկության համար:

15. Ակտիվիստ Մարգարեթ Սանգերը 1916թ. ձերբակալվեց ծնելիության վերահսկման իր կլինիկայում հակաբեղմնավորման մասին տեղեկություն շրջանառելու համար: Ծնելիության վերահսկումը մինչև օրս հակասական թեմա է:

16. Կանայք հորինել են մի շարք կարևոր տեխնիկաներ՝ ներառյալ առջևի ապակու մաքրիչ, արդյունաբերական խցաններ, հեղուկ թուղթ, չարտացոլող ապակի, աման լվացող մեքենա, մեկանգամյա օգտագործման անձեռոցիկներ, նավթավերամշակման մեթոդներ և շատ այլ բաներ:

17. Իսլամական երկիր ղեկավարած առաջին կինը Բենազիր Բհուտտոն է, որը 1988թ.՝ 35տ հասակում, դարձավ Պակիստանի առաջին և միակ կին վարչապետը: Նա սպանվեց 2007թ. մեքենայի պայթյունի ժամանակ, երբ հեռանում էր քաղաքական հանրահավաքից: 2008թ. նա արժանացավ Միավորված ազգերի՝ Մարդու իրավունքների ոլորտում տրվող մրցանակի:

18. 19-րդ դարի սկզբին Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում ամուսնացած կանայք իրենց ամուսնուց առանձին իրավական ինքնություն չունեին: Այդ կարգավիճակը կոչվում էր քողարկություն: Սա նշանակում էր, որ կանայք չեն կարող դատական պրոցեսի մաս կազմել, դատավորի դերում լինել, այիրանալու դեպքում սեփականություն ունենալ կամ կտակ գրել: Խնամակալությունն էլ սովորաբար տրվում էր երեխաների հորը:

19. Եմենում կանայք համարվում են «կես վկա»: Սա նշանակում է, որ կնոջ վկայությունը լուրջ չի ընդունվում, եթե տղամարդը չի հաստատում այն: Ավելին՝ կանայք չեն կարող վկայություն տալ մի շարք գործերով՝ դավաճանություն, զրպարտություն, գողություն կամ սոդոմիա:

20. 1965թ. ծնելիության վերահսկման հաբի ներմուծումը կանանց օգնեց ընտրություն անել լրիվ դրույք կարիերայի և մայրության միջև կամ երկուսն էլ անել:

Նյութի աղբյուրը՝ www.factretriever.com

1995թ. Պեկինյան գործողությունների ծրագրի ընդունումից հետո նշանակալի փոփոխություններ են տեղի ունեցել տարբեր ոլորտներում կանանց դիրքի ու ներգրավվածության բարելավման հարցում: Սակայն դեռևս շատ անելիքներ կան գենդերային ճեղքվածքը փակելու համար: Սույն հոդվածում ներկայացնում ենք կարևոր փաստեր ու թվեր:

Դրական փոփոխություններ

Վերջին տասնամյակ ընթացքում աշխարհի 131 երկրներ ընդունել են թվով շուրջ 274 իրավական ու կարգավորող բարեփոխումներ գենդերային հավասարության ուղղությամբ:

Կրթություն.ներկայումս ավելի շատ աղջիկներ են դպրոց հաճախում, քան երբևէ: Միջին հաշվով՝ գլոբալ առումով կրթության մեջ հաջողվել է հավասարության հասնել, սակայն տարբեր երկրներում դեռևս առկա են մեծ ճեղքեր այս առումով:

Մայրական մահացություն.մայրական մահացության համաշխարհային ցուցանիշը դեռևս շատ բարձր է (211 մահվան դեպք ամեն 100.000 ծնունդից), սակայն 2000-2017թթ. ընթացքում նվազել է 38%-ով:

Այնուամենայնիվ, բազմաթիվ ոլորտներ դեռևս լուրջ բարեփոխումների կարիք ունեն:

Խնդիրներ, որոնք լուծման կարիք ունեն

Քաղաքականություն.ազգային պառլամենտներում կանայք 4 տեղից 1-ն են զբաղեցնում:

Աղքատություն.գլոբալ առումով՝ 25-34տ. կանանց 25%-ն ավելի հակված է ծայրահեղ աղքատության (օրական 1.90 ԱՄՆ դոլարից էլ քիչ) մեջ ապրելու, քան տղամարդիկ:

Խնամքի և տնային չվճարվող աշխատանք.միջինում կանայք տղամարդկանցից 3 անգամ ավելի շատ են կատարում խնամքի ու տնային չվճարվող աշխատանք, որը նրանց տնտեսական ապահովության վրա երկարաժամկետ ազդեցություն է ունենում:

Աշխատուժի մասնակցության մակարդակ.վերջին 20 տարում 25-54տ մեծահասակների շրջանում աշխատուժի մասնակցության առումով գենդերային ճեղքը լճացած վիճակում է գտնվել՝ կազմելով 31%:

Գենդերային հավասարությունն աշխատավայրում.կանայք 16%-ով տղամարդկանցից քիչ են վճարվում, իսկ 4 ղեկավարից միայն 1-ն է կին:

Ֆինանսների հասանելություն.կանանց ու տղամարդկանց մասնաբաժինը ֆինանսական հաստաությունում հաշիվ ունենալու առումով կազմում է համապատասխանաբար 59% և 67% զարգացող տնտեսություններում և 65% ու 72% ամբողջ աշխարհում:

Երիտասարդություն.2020թ. տվյալներով՝ 15-24տ. երիտասարդ կանանց 31%-ը չի սովորում կամ աշխատում, որը տղամարդկանց ցուցանիշից (14%) երկու անգամ մեծ է:

Կանանց նկատմամբ բռնություն.վերջին 12 ամիսների ընթացքում 15-49տ երբևէ զուգընկեր ունեցած կանանց 18%-ը ենթարկվել է սեռական և/կամ ֆիզիկական բռնության իր զուգընկերոջ կողմից:

Կլիմայական արդարություն.կլիմայի վատթարացումից ավելի շատ տուժելու են նրանք, ովքեր սահամանափակ հասանելություն ունեն հողի, ռեսուրսների կամ իրենց աջակցող այլ միջոցների: Աշխատող կանանց 39%-ը զբաղված է գյուղատնտեսության, անտառապահության ու ձկնորսության ոլորտում, սակայն գյուղատնտեսական նշանակության հողերի սեփականատերերի ընդամենը 14%-ն են կին:

Արդարադատության հասանելություն.շատ երկրներում, ըստ տվյալների, բռնության ենթարկված կանանց 40%-ից էլ քիչ մասն է դիմում որևէ տեսակի օգնության, ինչը ցույց է տալիս, որ անվստահություն կա արդարադատության համակարգի հանդեպ:

Առողջություն.2019թ. ամբողջ աշխարհում հղիությունից խուսափել ցանկացող վերարտադրողական տարիքի (15-49տ.) 190մլն կին հակաբեղմնավորիչ որևէ միջոց չի օգտագործել:

Նյութի աղբյուրը՝ UN Women