Author: armmark

Շարունակում ենք բացահայտել մեր շրջապատում ապրող կանանց ու աղջիկներին, ովքեր օգնում են հասնել ֆեմինիզի իրական առաքելությանը: Այս անգամ մեր մասնակիցն է Կարինե Խաչատրյանը:

• Ձեզ համարու՞մ եք ֆեմինիստ: Եթե այո, ապա ի՞նչ է Ձեզ համար ֆեմինիզմը -Չնայած բոլոր բարդ սահմանումներին ու բացասական պրոպագանդային՝ ֆեմինիզմը ամենապարզ տրամաբանության մեջ տեղավորվող իրավունքների ու հնարավորությունների հավասարություն է երկու սեռերի միջև։ Համալսարանական տարիներին անհատական աշխատանքիս համար նյութեր փնտրելու արդյունքում բացահայտել եմ Գլորիա Ստայնեմին, ով ասել է .«Կինն ունի երկու ընտրություն՝ կամ լինել ֆեմինիստ, կամ ՝ մազոխիստ»։ Սա թերևս լավագույնն է նկարագրում կնոջ վերաբերմունքը սեփական անձի, իր հնարավորությունների ու մարմնի հանդեպ։

• Ի՞նչ է Ձեզ համար նշանակում լինել կին/աղջիկ հայաստանյան իրականության մեջ  -Հայաստանում ծնվել աղջիկ նշանակում է ինչ-որ չափով մնալ բախտի քմահաճույքին. կամ բախտդ կբերի ու ծնողներդ ու շրջապատդ կլինեն առանց սեռական խտրականութան ու դրա քարոզների, կամ կհայտնվես մի իրականության մեջ, որտեղ պետք է փնտրես այլընտրանք ու ինքնակրթվես, կամ տրվես հոսքին։ Այս տեսանկյունից կարող եմ ասել, որ իմ բախտը շատ դեպքերում բերել է՝ մայրս, ֆակուլտետի ընտրությունը,դասախոսներիս ազդեցությունը, ընկերներս ու, իհարկե, ինքնակրթությունը հեշտացնում են հայաստանյան իրավիճակում իմ «աղջկա» կարգավիճակը։

• Ձեր առօրյայում, աշխատանքում ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպում որպես կին/աղջիկ -Անձնական օրինակներս այդքան էլ շատ չեն, կամ գուցե չեմ հիշում բոլորը, այս պահին հիշեցի դասախոսներիցս մեկին, ով սիրում էր կրկնել, որ աղջիկներին հաճախ դուր է գալիս բռնությունը, որ նրանք այդքան էլ խելացի էակներ չեն և այլն։ Նման արտահայտությունների, ցավոք, շատ եմ հանդիպել տարբեր կրթական ցենզ ունեցող մարդկանցից ու շատ ցավում եմ հատկապես այն դեպքերում, երբ նման բաներ են ասում հենց կանայք ու աղջիկները։ Կարծում եմ՝ մեծ խնդիր է, երբ կանայք են ցածրացնում իրենց կարգավիճակը՝ ամեն ձև աստվածացնելով հակառակ սեռի ներկայացուցիչներին։

• Ըստ Ձեզ՝ որո՞նք են կին/աղջիկ լինելու առավելությունները (եթե կան) մեր հասարակության մեջ -Կին լինելու լավագույն առավելությունը Հայաստանում և ոչ միայն, իմ կարծիքով այն է, որ նրանց վրա դրված չէ այն մեծ ու ծանր բեռը, որը ծնողներն ու շրջապատը դնում են տղաների վրա.խոսքը մասնագիտության ընտրության ճնշումների մասին է, ընտրել մասնագիտություն, որն առավել բարձր վարձատրվող կլինի։ Իհարկե, կարծում եմ՝ առողջ հասարակությունում ընտանիք կազմելուց ընտանեկան բյուջեի համար անհանգստացողները երկու կողմն էլ պետք է լինեն, բայց այս դեպքում աղջիկները կարծես մի փոքր ազատված են այդ ճնշումից, ավելի ազատ կարող են ընտրել, օրինակ, արվեստի տարբեր ուղղություններ որպես մասնագիտություն՝ գիտակցելով, որ գուցե բարձր վարձատրվող աշխատանք չգտնեն։ Այս դեպքում խնդիր է դառնում պայքարել, որ տղաների համար էլ հասարակության ճնշումներն ու քառակուսիները վերանան կամ գոնե քչանան։

• Ի՞նչը կցանկանայիք փոխել մեր հասարակության մեջ -Կցանկանայի ապրել մի հասարակության մեջ, որտեղ երբեք չէի լսի «հայ աղջկան վայել», «հայ կնոջն անվայել» ու նմանօրինակ արտահայտություններ։ Գուցե շատ պեսիմիստական կհնչի, բայց կարծում եմ՝ հիմա միայն կախարդական փայտիկը կօգներ, որ այս ծավալի ծայրահեղականությունները, խտրականությունն ու մեծամտությունը ամբողջովին դուրս գային մեր քաղաքացիների միջից։

• Ո՞րն է Ձեր ամենամեծ կարողությունը/ուժը (superpower)  -Երևի քաղաքավարությանը զոհ չգնալը։ Սիրում եմ կյանքս ձեռքումս պահել։ Սկզբունքայնորեն փորձում եմ շփվել միայն այն մարդկաց հետ, ովքեր ինձ դուր են գալիս, օգտագործել այն ուտելիքը, որը սիրում եմ, աշխատել միայն այն հաստիքներում, որտեղ գործի բնույթն ինձ համար հետաքրիր է, անել արտաքինիս հետ այն, ինչ հաճելի է ինձ։

• Խորհուրդ այլ կանանց/աղջիկներին  -Կցանկանայի, որ աղջիկներն ու կանայք ավելի լավ ճանաչեն սեփական հնարավորությունները։ Հաճախ մենք շատ ավելի մեծ ներուժ ունենք, քան պատկերացնում ենք։ Փորձեք ձեզ տարբեր իրավիճակներում, տարբեր ծրագրերի դիմեք, տարբեր աշխատանքներ փորձեք, տարբեր հոբբիներ հնարեք, մի խոսքով՝ ձեզ հետաքրքիրը դարձրեք, արդյունքում, որպես բոնուս կսկսեք ձեզ ավելի լավ ճանաչել ։)

Մեր հերթական ֆեմհարցազրույցի մասնակիցն է Մարիամ Գևորգյանը:

• Ձեզ համարու՞մ եք ֆեմինիստ: Եթե այո, ապա ի՞նչ է Ձեզ համար ֆեմինիզմը -Ինձ համար ֆեմինիզմ հասկացությունը բացարձակ ճշմարտության՝ հավասարության անվանումն է։ Ես այն ընկալում եմ որպես մարդու հիմնարար իրավունքի դրսևորում։ Մենք բոլորս ունենք ինքնաիրացվելու, ստեղծագործելու և ազատ արտահայտվելու հավասար հնարավորություն։ Իսկ սեռով պայմանավորված մեր կենսաբանական տարբերությունները ընկալելի են որպես յուրահատկություն և ոչ մի դեպքում՝ որպես թերություն կամ թուլություն։

• Ի՞նչ է Ձեզ համար նշանակում լինել կին/աղջիկ հայաստանյան իրականության մեջ -Պարզության հետ մեկտեղ բավականին բարդ հարց է։ Հասարակությունն ու ընտանիքդ անընդմեջ վերահսկում են քեզ իրենց սպասումներով ու ակնկալիքներով։ Մինչդեռ դու՝ որպես կին/աղջիկ,ունենալով սոցիալական տարբեր դերեր, բարդ ընտրության առջև ես կանգնում. ընկալել այդ սպասումները որպես մոտիվացիա՞, ավելիին հասնելու շարժիչ ու՞ժ, թե՞ որպես ծանր բեռ, որը ոչ մի դեպքում քեզ ազատ չի թողնելու։ Իհարկե, կան դեպքեր, երբ սպասումները ձևափոխվում են պարտադրանքի, բայց այստեղ է, որ կինը/աղջիկը պետք է գտնի իր ներքին ուժը և խելամտորեն առաջ շարժվի՝ ի շահ իր ինքնաիրացման (իհարկե ,միայն կառուցողական ճանապարհներով)։ Այսպիսով, անկախ նրանից, թե ինչ հասարակության մեջ ենք դիտարկում կնոջը, ես նախընտրում եմ տեսնել նրան որպես իրեն հարգող, իր իրավունքների ու պարտականությունների սահմանագիծը չխախտող,ստեղծարար և ամեն պարագայում օբյեկտիվ իրականությունը ճիշտ գնահատող էակի։

• Ձեր առօրյայում, աշխատանքում ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպում որպես կին/աղջիկ -Երբևէ չեմ բախվել սեռով պայմանավորված խտրականության ոչ ընտանեկան, ոչ դպրոցական ուսումնառության, ոչ ուսանողական տարիներին և ոչ էլ աշխատանքային հարաբերություններում։

• Ըստ Ձեզ՝ որո՞նք են կին/աղջիկ լինելու առավելությունները (եթե կան) մեր հասարակության մեջ -Սովորելով տարբեր ազգերի ներկայացուցիչների հետ` հաճախ է առիթ եղել համեմատելու,զուգահեռներ տանելու մեր և այլ մշակույթների միջև։ Դիտարկելով նմանություններն ու տարբերությունները՝ նկատել եմ, որ հայերը յուրահատուկ վերաբերմունք ունեն կանանց նկատմամբ։ Օրինակ,հայ կնոջ/աղջկա դերերից մեկի՝ մոր կերպարը յուրովի է մեծարվում ու գնահատվում հայ հասարակության մեջ:Մենք մեր մայրերին առանձնահատուկ դեր ենք հատկացնում՝ ընդունելով նրանց որպես իդեալական և օրինակելի։ Նրանց վերագրվող բնութագրիչներից ինձ համար ամենակարևորը, թերևս, կամային ուժն ու ամրությունն է:

• Ի՞նչը կցանկանայիք փոխել մեր հասարակության մեջ  -Կբարձրացնեի կրթական մակարդակը։ Որքան հասարակության անդամները կրթված են, այնքան հասարակությունը հասուն և ամուր։ Իսկ այդպիսի հասարակությունում կնոջ դերը համապատասխան գնահատանքի է արժանանում։

• Ո՞րն է Ձեր ամենամեծ կարողությունը/ուժը (superpower)  -Superpower․․․ նպատակասլացությո՞ւն․․․ Երևի թե ինքնուրույն քայլ առ քայլ առաջ գնալդ ու նպատակներդ իրականացնելը ,ողջամիտ լավատեսությամբ քո ապագան քո ձեռքերով կառուցելը։ Հիշում եմ՝ դեռևս դպրոցական տարիներին ձգտում էի ամենաբարդ խնդիրների լուծմանը, ուսանողական տարիներին հետազոտական աշխատանքներիս համար ընտրում էի մասկուլին և չուսումնասիրված կամ քիչ ուսումնասիրված թեմաներ և դժվարությունները հաղթահարելուց հետո ավելի համարձակ <<թակում էի հաջորդ փակ դուռը>> ։ Երբևէ ոչ մի հարցում չեմ ընդունել անհնարինության կանխավարկածը. միշտ ունեցել եմ ներքին բարձր վստահություն իմ ուժերի վրա։ Դրա շնորհիվ քայլ առ քայլ իրականացրել եմ մանկությանս ամենամեծ երազանքը՝ լինել ԵՊՀ ուսանող,ապա ասպիրանտ և դասախոս։ Իհարկե, այս ամենն անհնար կլիներ առանց աջակցության, որ ունեցել եմ թե’ ընտանիքիս, թե’ ընկերներիս և թե’ դասախոսներիս կողմից։

• Խորհուրդ այլ կանանց/աղջիկներին -Սիրեք ինքներդ ձեզ։ Դա ձեզ ուժ կտա պայքարելու և հասնելու ցանկացած նպատակի իրականացմանը։

Alyona Alyona-ն ուկրաինական երգարվեստի ասպարեզում հայտնվեց 2018թ. իր «Рiбки» հիթով, որը միանգամից և՛ դրական, և՛ բացասական արձագանքների արժանացավ: Ոմանք նրան համարեցին ուկրաինական կանանց ռեպի վերջին հույս, իսկ ոմանք էլ՝ կոմերցիոն ծրագիր՝ «գյուղից եկած գեր աղջիկ, որը հայտնիություն է ձեռք բերում»:

Նախքան հայտնի երգչուհի դառնալը՝ Ալյոնան սուպերմարկետում գանձապահ է աշխատել, շուկայում մեյքափի պարագաներ է վաճառել ու որպես ուսուցիչ մանկապարտեզում աշխատել: Սակայն միշտ ցանկություն է ունեցել երաժշտությամբ զբաղվելու: Նրա կյանքը փոխվել է 12տ. “Gangsta’s Paradise” երգը լսելուց հետո: Իսկ հետագայում հայրը նրա համար գնում է Էմինեմի The Eminem Show ալբոմը, որի մասին Ալյոնան ասում է.«Դա փոխեց իմ աշխարհը»: «Երբ սովորական երգ ես գրում, փոփ ժանրի, ընդամենը մի քանի տող ունես: Մեկ տողի վրա մի քանի բառ է տեղավորվում, իսկ դա այնքան քիչ ինֆորմացիա է: Իսկ երբ ռեպ ես գրում, երկար տողերով կարող ես ավելի երկար ու ավելի հետաքրքիր պատմություն պատմել: Ուստի սկսեցի ռեպ գրել, որ ավելի շատ պատմություններ պատմեմ»:

14տ. Ալյոնան ընտանիքի հետ տեղափոխվում է Կիևի հարավում գտնվող մի գյուղ, իսկ վերջեր՝ Կիև: Նոր ձևավորվող ռեպ ասպարեզ մտնելը ինքն իրեն գնտելու ու նոր ժամանակի սկիզբ դնելու ճանապարհ էր:

«Երբ նոր էի սկսել ռեպով զբաղվել, ոչ ոք չէր հավանում այն: Բոլորն ասում էին «Ֆու, կանայք պիտի բորշ եփեն»: Ոչ ոք չէր լսում, ոչ ոք չէր ընդունում դա, այդ պատճառով էլ ոչ մեկի չէի ասում: Ինքս ինձ համար էի գրում: Ոմանք գուլպա են գործում, ոմանք ճաշ պատրասում, ես էլ ռեպ եմ կարդում: Դա իմ հոբբին է»:

Ալյոնան երգում է իր ու իր շրջապատի մարդկանց մասին: «Ես խոսում եմ այն մասին, որ մարդիկ պիտի ընդունեն մեզ այնպիսին, ինչպիսին մենք կանք, ու հավատան մեզ, թողնեն մեզ դառնալ այն, ինչ ուզում ենք, ու անել այն, ինչ ուզում ենք»:

Բացի տարբերվող երաժշտական ոճից, Ալյոնան նաև իր արտաքինով է տարբերվում ուկրաինական էստրադայի երգչուհիներից: Նա համարձակորեն հանդես է գալիս իր երաժշտական տեսահոլովակներում այնպիսի հագուստներով, որոնք ընդգծում են իր ավելորդ քաշը՝ դրանով իսկ ցույց տալով, որ ինքը չի վախենում գեղեցկության ընդունված ստանդարտներին չհամապատասխանելուց:

Նրա վերջին՝ “Пушка” ալբոմը անդրադառնում է նրա արտաքին տեսքին: Ստորև կարող եք գտնլ նրա ամենահայտնի հիթերից մի քանիսը:

Չխախտելով վերջերս ձևավորված ավանդույթը՝ այս երկուշաբթի ևս ձեզ ենք ներկայացնում հերթական կնոջ ֆեմհարցազրույցը:

• Ձեզ համարու՞մ եք ֆեմինիստ: Եթե այո, ապա ի՞նչ է Ձեզ համար ֆեմինիզմը -Պետք է համաձայնեմ, որ հայաստանյան իրականության մեջ դժվար է լինել ֆեմինիստ, քանի որ անգամ կենացաղային իրադրություններում կրճատվում և սեղմվում են կանանց իրավունքները։ Լինելով ֆեմինսիտ՝ ընդունում եմ կնոջ և տղամարդու միջև հնարավորությունների, կարողությունների հավասարությունն ու իրավահավասարությունը։ Ընդունում եմ իմ կարողությունները որպես առավելություններ՝ մերժելով այն կարծրատիպը, թե կանայք ավելի թույլ են և զիջում են տղամարդուն։Որպես մեդիադիտարկող ինձ համար անընդունելի է նաև կնոջ կերպարի պատկերագրումը ֆիլմերում, գովազդնելում և սերիալներում։ Երբ հասկացա, որ հայաստանյան իրականության մեջ կնոջը նախևառաջ դիտարկում են որպես սիրող կին, հոգատար և ընտանիքին նվիրված մայր, հնազանդ դուստր , այլ ոչ երբեք անհատականություն, ում մեջ կարելի է գնահատել այլ որականեր ևս, հակվեցի ֆեմինիզմի ուղուն։ Այժմ կարող եմ ասել, որ այս ուղին ինձ հնարավորություն է տալիս տարբեր հարթակներում խոսել կնոջ իրավունքների պաշտպանության մասին, ընդունել, որ կինն իր մարմնի միակ տնօրինողն է, դեմ լինել կնոջ անձնական կյանքի միջամտությանը ընտանիքի կողմից՝ իրականացնելու սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատում ։

• Ի՞նչ է Ձեզ համար նշանակում լինել կին/աղջիկ հայաստանյան իրականության մեջ -Նշել եմ, որ հայաստանյան իրականության մեջ սեղմվում են կնոջ իրավունքները , երբեմն ինձ թվում է՝ որոշ դեպքերում կանայք անգամ զրկված են մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանությունից։ Կարելի է նկատել, որ ընտանիքներում դրվում է ազատության որոշակի սահմաններ և առաջինը դրանց են ենթարկվում կանայք և աղջիկները։ Այստեղ կին լինել նախևառաջ նշանակում է մեջքին կրել կարծրատիպերի ու չի կարելիների բեռ, որից երբեմն ցավեր ու հոգնածություն է առաջանում ։ Զարմանալի է, ինչպես կարելի է հանդուրժող լինել, երբ ցավերն իրենց ցգացնել են տալիս։ Կին լինելը երբեմն ենթադրում է անուղղակի թույլտվություն՝ միջամտելու սեփական կյանքը տնօրինելուն, անգամ մտնել սեփական անկողին ու հետաքրքրվել սեռական վերարտադրողական առողջական վիճակի մասին։ Հայաստանյան իրականության մեջ կանայք աշխատաշուկայում բախվում են ապակե առաստաղների, երբեմն սեգրեգացիայի, որոնց պատճառով երբեմն աշխատավայրում առաջանում են բարդություններ։ Հաճախ է կրճատվում այսպես կոչված սեփական սենյակ ունենալու իրավունքը։ Երբեմն ընտանիքներում հնազանդության դաստիարակությունը աղջկան կամ կնոջը անուղղակի զսպվածության է տանում՝ լռելու, երբ հասարակական երթուղայիններից օգտվելիս որոշ տղամարդիկ ցուցաբերում են անհարկի պահվածք, երբ ենթարկվում են սեռական բռնության ամուսնու կողմից, ծեծի, հոգեբանական բռնության , բռնաբարության, կուսազրկման և այլ։ Ընտանիքի այդ կառուցվածքը ունենալով՝ սխալ են ընթանում սոցիալիզացիայի փուլերը, հասարակական ակտիվությունն ու սեփական իրավունքները պաշտպանելու գործընթացը։ Հայաստանյան իրականության մեջ կին լինել նշանակում է հաճախ լինել մեղադրյալի աթոռին՝ «կարճ կիսաշրջազգես ես հագել, պարզ է, որ բռնավարվելու էիր»: Հայաստանյան իրականության մեջ կինը շարունակական պայքարի մեջ է՝ հաստատելու իր տեղն աշխատաշուկայում, գործընկերների հետ հարաբերություններում , ծնող- երեխա հարաբերություններում հասկացված լինելու մեջ և այլ հարցերում ։

• Ձեր առօրյայում, աշխատանքում ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպում որպես կին/աղջիկ -Հայաստանյան իրականության մեջ դոգմատիզմը չի շրջանցում հասարակության կողմից «գեղեցկության մասին պատկերացումներօ» շրջանակը ։ Բավական է ունենալ այդ պատկերացումներից փոքր-ինչ «շեղում» ՝ դառնում ես տարօրինակ, երբեմն՝ որակվում «տգեղ»։ Ցավով եմ նշում, որ այստեղ զարգացած չէ այն մշակույթը, որն ընդունում է դիմացինին այնպիսին, ինչպիսին ինքն իրականում կա։ Անգամ կենցաղային հարցերում մենք դիմացինին «տեղավորում ենք» մեր պատկերացումների մեջ․ եթե հոնքերը բնական են, ուրեմն տգեղ է, կարճ մազերը մոդայիկ չեն, եթե մազերը կարմիր է, ուրեմն «քաղաքի ազդեցությունն է» ու առանձնապես չի սազում, եթե երկար կիսաշրջազգեստներ է կրում , ուրեմն «նախորդ դարում մնացած է»։ Մենք չենք էլ նկատում, բայց մեր պատկերացումները գեղեցիկի մասին, որոնք ստիպողաբար տարածում ենք դիմացինների վրա, նախևառաջ անրադառնում են սեփական ես-ին։ Ցավոք, ես անցել եմ այդ փուլով, երբ շրջապատի անընդհատ կարծիքները գեղեցիկի մասին, ինձ հասցրին մի ճանապարհի, երբ դժվարանում էի նայել հայելու մեջ։ Դա մի ճանապարհ էր, որտեղ ես չհասկացված էի։ Հաճախ փողոցում քայլելիս ուղղակի նայում էի շրջապատիս մյուս աղջիկներին ու հասկանում՝ իրենք նույնպես ենթարկվել են մյուսների «գեղեցիկի մասին պատկերացումներին», նկատում էի՝ ինչպես է ամեն քայլը նույնացվում շրջապատին ու հաճախ մտածում էի այս բոլոր աղջիկների մասին, ովքեր որևէ մեկին դուր գալու համար ընտրում էին տարածված սանրվածք, հագուստի ոճ ու անգամ խոսելաձև։ Ցավում եմ, բայց հասցրել եմ նկատել՝ հայաստանյան իրականության մեջ աղջկա արտաքին տեսքին վերաբերող «նախանշված սահմանները» կամ գեղեցիկի մասին ընդհանուրի պատկերացումները աղջկա սոցիալիզացիայի վրա մեծ ազդեցություն են թողնում։ Բարեբախտաբար, կարողացա հաղթահարել կյանքիս այդ փուլը։ Այժմ ինձ հարմարավետ եմ զգում այն ձևի մեջ, որով ի սկզբանե էի։ Կարծում եմ, որ ամենահաճելի վիճակն այն է, երբ չտրվելով «հասարակության կողմից գեղեցիկի մասին պատկերագրությանը», ընդունում ես սեփական գեղեցկությունդ ու համարձակություն ես ունենում սեփական ես-ի հետ սեղանի շուրջ վայելելու դեղձի թեյը ։

• Ըստ Ձեզ՝ որո՞նք են կին/աղջիկ լինելու առավելությունները (եթե կան) մեր հասարակության մեջ -Հասարակության մեջ որպես կին գենդեր սեփական տեղն ունենալուդ համար անցնում ես անընդհատ պայքարի միջով ու ուժեղանում։ Կնոջ համար հայաստանյան հասարակության մեջ առավելությունն իր ուժեղ լինելու մեջ է, անընդհատ առաջ շարժվելու ու չտրվելու հասարակական կարծիքի ալիքին։ Սա մի ճանապարհ է, որի հաղթահարումը հնարավոր է միայն սեփական կարողություններն ու ուժերը գնահատելու դեպքում։ Մյուս կողմից, հայաստանյան իրականության մեջ կանայք ազատ են զգացմունքայնությունն արտահայտելու՝ ի տարբերություն տղամարդկանց, որոնց դեռ փոքրուց սովորեցնում են, թե «լաց լինելը տղամարդկային չէ»։ Կարծում եմ՝ որևէ խնդիրի վերաբերյալ զգացմունքային արտահայտումը կամ բարձրաձայնումը խթանում է այսպես կոչված «լսելիության» գործոնի տարածմանը։

• Ի՞նչը կցանկանայիք փոխել մեր հասարակության մեջ -Շատ հաճախ համարձակություն է պետք ուղղակի ասելու «կանգառում կանգնեք, խնդրում եմ»-ը. վախը, որ երթուղայինում համատարած լռության մեջ բոլորը կշրջվեն դեպի քեզ, իսկ ոմանք մտքում կծիծաղեն ձայնիդ տոնայնության վրա ստիպում է երբեմն բաց թողնել անհրաժեշտ կանգառը։ Օրինակը շատ կենցաղային է, բայց ինձ հաճախ մտահոգում է։ Կուզեի տեսնել մի հասարակություն, որտեղ ամենակենցաղային հարցերում նվազեցված է «հասարակական ամոթ»-ը։ Կուզեի այնպիսի հասարակություն տեսնել, որն ամոթ չի համարում երթուղայինում արտասվելը կամ զգամունքները արտահայտելը։ Ցավով եմ նշում, բայց հայաստանյան հասարակություն այնպիսին է, որտեղ ձախողելու վախն ավելի մեծ է, քան նախաձեռնելու։ Այստեղ միշտ վախ կա՝ դառնալու «բամբասանքի թեմա», ու կարծում եմ, եթե հնարավորություն լիներ որևէ կերպ փոխելու մեր հասարակությունն, ապա առաջինը կուզեի փոխել վերոգրյալը։

• Ո՞րն է Ձեր ամենամեծ կարողությունը/ուժը (superpower)  -Ամեն անգամ դեղձի թեյը 3 գդալ շաքարավազով խմելիս հասկանում եմ,որ չեմ կարողանում ինձ դավաճանել։ Միշտ եղել եմ այնպիսին, ինչպիսին սեփական սենյակում եմ։ Ինձ համար շատ քիչ ժամանակ պահանջվեց հասկանալու համար, որ ամենակարևորը դրսում և տանը լինելիս բնականությունն է։ Կարծում եմ՝ դա միակ ճանապարհն է գոնե ինքդ քեզ հետ խաղաղ ապրելու համար։

• Խորհուրդ այլ կանանց/աղջիկներին -Սիրեք Ձեզ այնպիսին, ինչպիսին դուք իրականում կաք ՝ ձեր աչքերի, քթի, շրթունքների, մատների ձևի ու մազերի գույնի հետ։ Հոգ տարեք ինքներդ ձեր մասին ՝ առանց սպասելու սպիտակ ձիով ասպետի հոգատարության։

Կան ֆիլմեր, որոնք երկար ժամանակ մեզ մտածելու տեղիք են տալիս, և ամենևին պարտադիր չէ, որ դրանք լինեն սիրո մասին, որպեսզի գրավեն մեզ: Ստորև ձեզ ենք ներկայացնում 10 ֆիլմ, որ դեռ երկար կտպավորեն ձեզ:

Ֆրանսիական դիվա Էդիթ Պիաֆի անձնական կյանքը պատկերող այս զգացմունքային ֆիլմը մի շարք հարցեր է հարուցում ապրելու, երգելու և սիրելու իրավունքի մասին: Այս գլուխգործոցը պատկերում է փարիզյան մթնոլորտը Պիաֆի ժամանակներում: Այստեղ տեսնում ենք, թե ինչպես է Լույսի քաղաքը բարի ու ռոմանտիկ բոլոր նրանց հանդեպ, ովքեր այն չեն ճանաչում:  

Սա, հավանաբար, այն սակավաթիվ ֆիլմերից է, որոնք մեզ ցույց են տալիս, թե որն է մարդկային ոգու իրական ուժը, իսկ տվյալ դեպքում՝ կնոջ օրինակով: Դեմի Մուրի մասնակցությամբ այս ֆիլմը սեփական ուժերին հավատալու և ոգեշնչվելու իսկական աղբյուր է:

Այս ֆիլմը ձեզ կսովորեցնի արժանապատվության, խիզախության ու սկզբունքների վճռականության արժեքը: Սակայն սա ամենակարևորը չէ, որ հարկավոր է իմանալ այս ֆիլմի մասին.այն ցույց է տալիս, թե որքան կարևոր է սեփական անձի մասին հոգ տանելը: Շնորհիվ դրա և աննկարագրելի դերասանական կազմի՝ Մոնալ Լիզայի ժպիտը ձեռք է բերել համաշխարհային նշանակություն, ոչ միայն ֆեմինիստական:

Սա իրապես գրավիչ ֆիլմ է, որն արդարացիորեն պատկերում է իրականությունը: Այն ցույց է տալիս կյանքի դաժանությունն ու խստությունն այնպիսին, ինչպիսին այն կա: Կյանքը երբեմն մարտահրավերներ է նետում, որոնք հաղաթահարում են միայն վճռական, անվախ ու անկոտրում անձինք: Պատմության կենտրոնում երիտասարդ աղջիկ է, որը փորձում է դառնալ բոքսի չեմպիոն:

Նորաձևության աշխարհն անվիճելիորեն գեղեցիկ է: Սակայն այն նաև հավասարապես դաժան է: Անգամ ամենափոքր ձախողումը կստիպի ներքև ցատկել դրա բարձունքներից: Մերիլ Սթրիփի և Էնն Հեթըվեյի մասնակցությամբ այս ֆիլմը թեթև, զվարճալի, բայց միաժամանակ մտածելու տեղիք տվող սյուժե ունի:

Եթե կարծում եք, որ երկու երեխա ունեցող կնոջ ու ամուսնու՝ 20-րդ դարակեսի Ամերիկայում ճգնաժամի միջով անցնելու մասին պատմությունը դժվար թե ոգեշնչող լինի, ապա սխալվում եք: Փոփոխությունների ճանապարհի վերջում կզարմանաք բացահայտելով, որ այս ֆիլմն իրականում ձեր մասին է: Բոլորս էլ կարող ենք Փարիզ փախչել՝ խուսափելով մեր տան իրավիճակին առճակատվելուց, ինչպես որ անում են ֆիլմի հերոսները: Սակայն ամեն ինչ այդքան էլ պարզ չէ: Կարող ես փոխել շրջապատդ, սակայն ինքդ քեզնից փախչել չես կարող:

Այս ֆիլմը պատկերում է բրիտանական արքայական ընտանիքի կյանքի դժվարին ժամանակահատվածը արքայադուստր Դիանայի մահից հետո: Ինչպե՞ս քեզ միապետի պես պահել, երբ քո հասցեին վիրավորական խոսքեր են հնչում: Տրվե՞լ զգացմունքներին, թե՞ զսպվածություն ցուցաբերել, որը քեզնից պահանջում է ժողովուրդդ: Նոր ժամանակները պահանջում են պայքարի նոր ձևեր:

Էրին Բրոկովիչի պատմությունը ուժեղ, սակայն միաժամանակ խոցելի կնոջ պատմություն է: Նրա պարագայում կանացի սովորական թուլություններն անթույլատրեի շքեղություն են: Նա հանճար չէ, սակայն նրա հաստատակամությունն ու մյուսների ճակատագրի մասին հոգ տանելու հատկությունը թույլ են տալիս հասնել անհնարինին՝ հաղթել մի մեծ կազմակերպության: Հուսահատության պահերին այս ֆիլմը պարզապես հրաշալի ընտրություն է:

Հրաշալի ֆիլմ հիշարժան, ապստամբ բնության, անդիմադրելի ցանկության ու աներևակայելի էներգիայի տեր կնոջ մասին: Ֆրիդան 20 տարեկան էր, երբ ամուսնացավ ավելի մեծ, հարուստ ու բարոյապես խեղված Դիեգո Ռիվերայի հետ՝ Մեքսիկայի ամենահայտնի արվեստագետի: Ֆիլմը բացահայտում է հրաշալի արվեստագետի պատմությունը, սակայն միաժամանակ մի կնոջ, որի համար սերն ու ընտանիքն առաջին տեղում են: Առանձնակի ուշադրության է արժանի ֆիլմի սաունդթրեքը:

Այս ֆիլմը դեպրեսին հաղթահարելու բանալի է.ընտրեք Ի տառով սկսվող ցանկացած երեք երկիր, անմիջապես շարժվեք դրանց ուղղությամբ ու պարզապես բացահայտեք ինքներդ ձեզ: Գլխավոր հերուսուհու համար, որի դերում Ջուլիա Ռոբերթսն է, այս մեթոդն աշխատում է հաջողությամբ: Գուցե այս ֆիլմը նայելուց հետո կերտեք ձեր սեփական տարբերակը:

Հաճելի դիտու՜մ 🙂

Նյութի աղբյուրը՝ brightside.me

Կինը աշխարհ չէ եկած մինակ հաճելի ըլլալու համար։ Կինը եկած է իր խելքը, մտային, բարոյական եւ ֆիզիքական յատկութիւնները զարգացնելու համար։ Ինքզինքնին յարգող բոլոր կիներուն իտէալը միայն հաճելի ըլլալը պէտք չէ ըլլայ, այլ երկրիս վրայ գործօն բարերար տարր մը դառնալը։

Զապել Եսայան

Այսօր՝ փետրվարի 4-ը, Զապել Եսայանի ծննդյան 142-րդ ամյակն է: Նշանավոր գրող, արձակագիր, հասարակական գործիչը ծնվել է 1878թ. Կ.Պոլսի Սկյուտար թաղամասում: 1895թ. Փարիզ տեղափոխվելուց հետո եղել է Սորբոնի համալսարանի ունկնդիր, աշխատակցել է հայկական և ֆրանսիական պարբերականների, հայերեն ու ֆրանսերեն լեզուներով գրել է բազմաթիվ հոդվածներ, արձակ քերթվածներ, պատմվածքներ, վիպակներ, կատարել թարգմանություններ: Իսկ 1902թ. արդեն բոլորի կողմից սիրված գործիչը վերադառնում է Կ.Պոլիս և շարունակում իր գործունեությունն այնտեղ:

19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի հայկական վերածննդի շրջանում կանայք ակտիվ դերակատարում ունեին: Արևմտահայերենի հաղթանակը դասական տեքստերի հանդեպ հանգեցրեց դպրոցների, պարբերականների, տպագրատների ու հասարակական կազմակերպությունների արագ զարգացման: Այս վերածննդի բազմաթիվ կողմերից մեկն էլ կանանց կրթության և հասարակության մեջ նրանց ներգրավման հարցն էր: Կրթություն ստացած կանայք սկսեցին հոդվածներ ու գրքեր գրել, դասավանդել կրթական հաստատություններում ու մարդասիրական կազմակերպություններ հիմնել:

Հայկական մշակույթի այս եռուն շրջանում էր, որ գրող ու ակտիվիստ Զապել Եսայանը անվանի հայ մտավորականի համբավ ձեռք բերեց: Նրա փոթորկուն կյանքը, արտահայտված իր երկերում, ուղեկցվեց արևմտահայության կյանքի անկայուն շրջանով: Փարիզում Զապելն ամուսնացավ նկարիչ Տիգրան Եսայանի հետ, որից երկու զավակ ունեցավ՝ Սոֆի և Հրանտ: Նրա առաջին վեպը՝ «Սպասման սրահին մեջ», որը 1903թ. լույս տեսավ Փարիզում, քննարկում է թեմաներ, որ հետագայում դառնում են նրա ստեղծագործության առանցքը՝ աքսոր և օտարացում:

Կ.Պոլիս վերադառնալով՝ Եսայանը սկսում է ժամանակակից թեմաներով հոդվածներ տպագրել: 1909թ. նա մի պատվիրակության կազմում մեկնում է Ադանա՝ օգնություն տրամադրելու որբերին ու նախորդ ամիսներին տեղի ունեցած հայկական ջարդերի հասցրած վնասները գնահատելու: Իր այս փորձառության պատմությունը ներկայացնում է «Ավերակներուն մեջ» գրքում, որը համարվում է նրա լավագույն գործերից մեկը:

Զապել Եսայանը միակ կին մտավորականն էր, որ հայտնվել էր 1915թ. ապրիլի 24-ի «սև ցուցակում»: Սակայն, բարեբախտաբար, նրան հաջողվում է խուսափել ոստիկաններից և մի քանի ամիս թաքնվելուց հետո փախչել Բուլղարիա: Այստեղ էլ նա միայն ժամանակավոր ապաստարան է գտնում, քանզի կրկին ստիպված է լինում փախչել, երբ Բուլղարիան պատերազմի մեջ է մտնում որպես Օսմանյան կայսրության դաշնակից:

Վերջին ամիսներս Թիֆլիսում է գտնվում Կ. Պօլսից մեզ մօտ «ակամայ» հիւր եկած տիկ. Զ. Եսայեան: Թիւրք կառավարութեան հալածանքներից ու հետապնդումներից, ինչպէս յայտնի է, պօլսահայ մտաւորականութիւնն աւելի ևս տուժեց մահի և աքսորի, բանտի և կապանքների ենթարկվելով։ Տագնապի այդ օրերին ահա Եսայեանին հաջողվում է մի քանի հայ ընտանիքների հետ դուրս պրծնել տանջանքների երկրից և Բօլգարիայի, Րումինիայի վրայով գալ հասնել Թիֆլիս»

-Մշակ թերթ

Դեպքերին հաջորդած տարիներին նա աշխատում է Կովկասում՝ գրելով ու տպագրելով հարցազրույցներ Հայոց եղեռնի վերապրածների հետ, ինչպես նաև օգնելով որբերին ու փախստականներին: 1916 թ. փետրվարի 6-ին Թիֆլիսի քաղաքային ժողովարանի դահլիճում՝ Հովհաննես Թումանյանի նախագահությամբ, Եսաայանը դասախոսություն է կարդում «Հայկական վերջին հալածանքները Կ. Պոլսո մեջ» վերնագրով, իսկ մարտի 12-ին Բաքվում՝ «Հայ գրասերների ընկերության» հրավերով Հասարակական ժողովարանում՝ Հովհաննես Հովհաննիսյանի նախագահությամբ, ժամանակակից արևմտահայ գրականության և գրողների մասին:

1922թ. Զապել Եսայանը վերադառնում է Փարիզ և իր երկերն ամփոփում «Հոգիս աքսորեալ» գրքում, որին հետևում են «Անձկութեան ժամեր» և «Վերջին բաժակը» գործերը:

1920-ական թթ. այցելում է Սովետական Հայաստան, իսկ 1933թ. ընդունում այնտեղ տեղափոխվելու ու Երևանի պետական համալսարանում գրականություն դասավանդելու հրավերը: Այս նույն շրջանում շարունակում է գրել ու տպագրում է «Կրակե շապիկ» և «Սիլիհտարի պարտեզները» գրքերը: Սակայն նրա խաղաղ կյանքը երկար չի տևում: Այս անգամ էլ զոհ է դառնում սովետական ռպրեսիաների: 1937թ. նրան ձերբակալում են, ուղարկում Բաքու, որտեղ էլ անհայտ հանգամանքներում մահանում է 1943թ.:

Թեև բազմաթիվ առիթներով Եսայանը նշել է, որ ինքը ֆեմինիստ չէ («Բարեկամս, գիտես որ բնաւ ֆեմինիսթ չեմ և բնաւ փոյթ չէ թէ իմ ուղեղս իր տեսակին մէջ գերազա՞նց է այր մարդուն ուղեղէն թէ ոչ», «Կը կարծեմ որ եթէ ֆեմինիստները իրա՛ւ խելացի ըլլային, այդ իրաւունքը որ ունէին ձեռքէ չէին հաներ»), սակայն նրա կյանքն ու գործունեությունը ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ պայքարող ու մարտնչող կնոջ օրինակ, որ մինչև այժմ ոգեշնչում է շատերին:

Եսայանի ստեղծագործության էլեկտրոնային տարբերակները կարող եք գտնել այստեղ:

Դե ինչ, շաբաթը սկսենք հերթական ֆեմհարցազրույցով: Ծանոթացեք մեր երկրորդ մասնակցի հետ:

• Ձեզ համարու՞մ եք ֆեմինիստ: Եթե այո, ապա ի՞նչ է Ձեզ համար ֆեմինիզմը -Եթե ֆեմինիզմ ենք անվանում այն երևույթը, որ կինը իրավունք ունի սովորելու, կրթվելու, եթե ֆեմինիզմ ենք անվանում, որ կինը բարձրաձայնում է ընտանիքում, աշխատանքի վայրում կամ իր երկրում իր իրավունքները ոտնահարելու մասին միայն իր կին լինելու պատճառով, եթե կինը բարձրաձայնում է, որ դեմ է գնում ադաթների կեղծ արժեքներին կամ որոշ երկրներում նաև կրոնին ու բարձրաձայն ասում է, որ իրեն ծեծում են, բռնաբարում, տանջում, չեն թողնում ապրել, ուրեմն այո՛, ֆեմինիստ եմ: Բայց չծայրահեղանամ, եթե անգամ կնոջը թույլ չեն տալիս աշխատել, սովորել, մասնակցել իր երկրի սոցիալ-քաղաքական կյանքին կամ պարզապես թույլ չեն տալիս իր կամքով շարժվել, ուրեմն այո՛ ֆեմինիստ եմ: Ֆեմինիզմը «պետք»-ից ծնված տերմին է:

• Ի՞նչ է Ձեզ համար նշանակում լինել կին/աղջիկ հայաստանյան իրականության մեջ -Գուցե լավատես թվամ, բայց ըստ իս՝ կնոջ դերը մեր հասարակությունում սկսում է փոքր քայլերով արժևորվել: Մեր կառավարությունում ևս կանանց ներգրավվածությունը մեծ է: Եթե թվերում չեմ սխալվում, ունենք մեկ կին նախարար, 10-ից ավելի կին փոխնախարար, քաղավիացիայի, զբոսաշրջության կոմիտեները ղեկավարում են կանայք: Ոստիկանության, Պետական վերահսկողական ծառայության, աշխատակազմերի գլխավոր պաշտոններում կանայք են: Սրանք առավել կարևոր ոլորտներ են, որոնք երկար տարիներ կարծրացած են եղել որպես ավելի «տղամարդու խելքի բան»: Մի հետաքրքիր փաստ էլ. մեր երկիրն առաջինն է աշխարհում ՏՏ ոլորտում կանանց ներգրավվածությամբ՝ 30 տոկոս է, որը տարեցտարի ավելանում է: Եթե նախկինում որևէ բարձր պաշտոն ունենալ և կին լինելը հասարակության մեջ հոմանիշ էր «սծեռվա» կամ «անբարոյական» լինելուն, այսօր իրավիճակը կամաց-կամաց փոխվում է: Հանուն արդարության ասեմ, որ այս կլիշեները ևս մեր հասարակության արձագանքի արդյունքն էին: Մարդիկ մտածում էին՝ միայն ինչ-որ մեկի սիրուհին լինելով կարելի է պաշտոն ունենալ և ոչ թե սեփական կարողությունների կամ գիտելիքների շնորհիվ: Մյուս կողմից էլ մտածում էին՝ ձեռք բերած պաշտոնում միայն տղամարդկային հատկանիշներ են պետք, որ խոսքդ ու գործդ կարողանաս «առաջ տանել»: Ըստ իս՝ հիմա իրավիճակը փոխվում է: Կինը, մնալով կին ու կանացի, կարողանում է ավելիին հասնել, գեներացնել իր բոլոր դրական կարողությունները: Մեր նոր սերունդն է, որ կոտրում է կարծրատիպերը: Բայց դա հենց այնպես չի տրվում, եթե չկրթվենք, չսովորենք, չենք դառնա իրավագիտակից ու ինքներս մեր ես-ի համար պայքարող:

• Ձեր առօրյայում, աշխատանքում ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպում որպես կին/աղջիկ -Ես թեև ծնվել եմ ավանդապաշտ համարվող Գյումրիում, բայց ծնողներս ինձ դաստիարակել են ընտրելու իրավունքի գիտակցման մեծ զգացումով: Դպրոցական տարիքից ես շատ ինքնուրույն եմ եղել մինչ օրս, երբեք չեմ հարցրել «կարելի՞ է», միշտ տեղեկացրել եմ, որ ես գնում եմ այստեղ, ես սա եմ անում, ես որոշել եմ սա գնել: Անգամ ինքս եմ որոշել՝ երբ եմ ուզում դպրոց գնալ: Բայց սա ճիշտ դաստիարակության արդյունք է: Երբ դեռ ծնողները երեխաներին 7 տարեկանից էին ուղարկում դպրոց, 6-ս լրանալուն պես տատիկիս ու պապիկիս համոզել եմ, միասին գնացել ենք գրենական պիտույքների գնումների, եկել եմ տուն ու որոշել եմ, որ դպրոց եմ գնալու: Իհարկե, մայրիկս ինձ խղճացել է, թե փոքր եմ ու մանկությունից պետք չէ շուտ կտրվել, բայց իմ հաստատուն ջանքերի շնորհիվ իմ սեպտեմբերի մեկը սկսվել է հոկտեմբերի 1-ից ու առաջ եմ անցել դասընկերներիցս: Ի դեպ, նրանք երկուսն էին ու երկուսն էլ տղա: ՃՃՃ Ծնողներս մինչև հիմա լավ են հիշում՝ ինչպես եմ տանջվելով ձախլիկից աջլիկ դարձել, որ ուսուցիչներս հայելիով չկարդան «մտքիս գոհարները»: Բայց իմ օրինակից անդին միշտ եմ տեսել ընկերուհիների, ծանոթների, որ չեն ունեցել ընտրելու իրավունք, չեն ունեցել բարձրաձայնելու իրավունք: Երբեք իմ ուղեղում չի տեղավորվել: Միաժամանակ ականատես եմ եղել բռնությունների, դաժան պատմությունների, որոնք էլ ավելի շատ չեն տեղավորվել ուղեղումս: Ես չեմ ուզենա, որ իմ երեխաները մեծանան այնպիսի հասարակությունում, որտեղ կնոջը ծեծելը սովորական երևույթ է, որտեղ կնոջ չաշխատելը նրա ամուսնու համար մեծ առավելություն է (թե բա՝ ամուսինը պիտի պահի ընտանիքը, կինը՝ երեխաներին), որտեղ եթե մեքենայի խախտում են տեսնում, ուրեմն ղեկին նստածին առանց տեսնելու, ասում են՝ «դե բա կնիկը ավտո քշելու բան ա՞»: Տաբուները խեղճացնում են հենց ինքնին տղամարդու էությունը: Ինձ համար ստորին խավ է այն տղամարդը, որ կյանքում առաջնորդվում է կնոջ դերը նվաստացնող տաբուներով:

• Ըստ Ձեզ՝ որո՞նք են կին/աղջիկ լինելու առավելությունները (եթե կան) մեր հասարակության մեջ -Հայաստանում կանանց համար եթե չկան խոչընդոտներ, ապա առավելություններ առավել ևս չկան: Եթե տղամարդկանց դեպքում մեր հասարակությունն այնուամենայնիվ ունի՝ «դե տղամարդ է, բա չանի՞» պատասխանը, մենք դեռ ոչ մի առավելություն չունենք կանանց համար: Քանի դեռ մեր հասարակությունում կան՝ «դե լավ մարդ է, եթե չխմի, բայց դե տղամարդ է», «դե տղամարդ է, ո՞նց ասես տանը մի ծխի» մտածողները, մեր հասարակությունում առավելության մասին խոսելն անիմաստ կլինի: Պապիկս 82 տարեկանում դեռ պատշգամբ էր դուրս գալիս, որ իր ծուխը մենք չշնչեինք: Բայց նորից կլինեմ լավատես, ու կհավատամ, թե «դե տղամարդ է» կեղծ պատասխանների հեղինակները վերացող տեսակից են:

• Ի՞նչը կցանկանայիք փոխել մեր հասարակության մեջ  -Կրթվածության մակարդակը: Իմ խորին համոզմամբ՝ մենք քիչ ենք կրթվում: Իհարկե մեր հասարակությունն այն եզակիներից է, որ բարոյականության բարձր չափանիշներ ունի, բայց մեզ պակասում է ինքնակրթվելը, ինքնադաստիարակվելը, շատ տեսնելու, սովորելու ցանկությունն ու նախաձեռնողականությունը: Կրթվածության պակասից է նաև, որ մենք նորածին երեխաներին անգամ նվիրում ենք տղաներին մեքենաներ, աղջիկներին՝ խոհանոցի պարագաներ: Տղային ասում ենք՝ հայրիկի հետ գնա որսի, աղջկան՝ մամայի հետ ուղարկում խոհանոց: Իհարկե, շատերը կասեն՝ կյանքի ընթացքի տրամաբանությունն է, բայց երեխաներին պետք չէ զրկել ընտրելու իրավունքից: Պետք չէ աղջկան ուղղորդել, որ իր տեղը միայն խոհանոցն է, իսկ տղայինը՝ տնից, ընտանիքից դուրսը: Էյնշտեյնը կասեր՝ բոլորս ծնվում ենք հանճար, բայց ժամանակը ուղղում է դա: Կարծում եմ՝ պետք չէ հավելյալ ժամանակ դառնալ երեխաների համար ու մինչև հասարակություն մտնելը կոտրել նրանց մեջ անհատականությունը, իրենց ճանապարհն ընտրելու իրավունքը: Գուցե շատ ծնողներ կարդան գրածս ու ասեն, թե երեխաներ չունեմ, դրա համար եմ, այսպես խոսում, բայց անգամ երեխա ունենալու հարցում մեր հասարակությունը դեռ շատ ճանապարհ ունի անցնելու, քանի դեռ սեռով պայմանավորված հղիությունների դադարեցնողներ կան: Քանի մեր կողքին ապրում են մարդիկ, որոնց համար աղջիկ ունենալն ամոթ է, մեր հասարակությանը դեռ չի կարելի առողջ անվանել:

• Ո՞րն է Ձեր ամենամեծ կարողությունը/ուժը (superpower) -Ես երբեք չեմ սիրում կանգնել տեղումս: Ինձ համար կյանքը շարժում է, առաջընթաց: Երբեք չեմ բավարարվում ունեցածովս: Ժամանակակից մարդու կյանքը դժվար է, առանց ձեռքդ կյանքի ռիթմի պուլսին պահելու չես կարող ապրել: Չես կարող շարունակ մտածել, թե դարերով ընդունված տարբերակները ճիշտ են: Ես երբեմն շատ ծայրահեղ եմ ու կտրականապես չեմ ընդունում մարդկանց, որոնք չեն սիրում առաջ նայել, կյանքին ընդառաջ գնալ:

• Ունե՞ք պատմություն (տվյալ թեմայի շրջանակներում), որով կցանկանայիք կիսվել -Մայրիկս ծնվել է ժամանակի գերզարգացած ու կրթված ընտանիքում: Պապիկիս ընտանիքում երեկոները միշտ ուղեկցվել են գրողների, գրականագետների, պատմագետների հավաքներով: Մորական պապիկս ևս գրող է եղել, պատմության ուսուցիչ ու երկար տարիներ դպրոցի տնօրեն (մյուս պաշտոնները չեմ թվի): Պապիկիս եղբոր ընտանիքը ևս սերունդներով դասախոսներ են: Բայց…Մայրիկիս թույլ չեն տվել գնալ ու սովորել Երևանում, որը միշտ համարվել է Գյումրիից ավելի լավ կրթության հնարավորություններով: Մայրիկս սովորել է Գյումրիում: Իհարկե այդ ամենը վերագրել են ֆինանսական հնարավորություններին, բայց իմ ընտանիքն ավելի լավ պայմաններում չի ապրել: Պապիկիս եղբայրը հակառակն է արել. աղջիկներին երկուսին էլ ուղարկել է Երևան: Արդյուքնում տուժել է մայրիկիս կարիերան, շահել են նրա հորեղբոր աղջիկները: Ես այս օրինակով բնավ չեմ ուզում ստորադասել իմ քաղաքը, բայց բնականաբար հայտնի ճշմարտություն է, որ Գյումրիում լավ հնարավորություններով համալսարան չունենք: Արդյունքում մամաս դարձել է ընտանիքի մայր, իհարկե հետագայում նորից շարունակել է աշխատել դպրոցում, բայց ժամանակ ու հնարավորություն չի ունեցել աշխատանքում ավելիին հասնելու: Հետո նա հակառակ կերպ վարվեց իմ ու քրոջս հետ: Ամեն ինչ դրեց մի կողմ՝ մեր լավ կրթության համար: Ես իսկապես գիտեմ սովորելու արժեքը, որը հետագայում կփոխանցեմ նաև իմ երեխաներին: Մայրիկս հաճախ նաև փոքր տարիքում երբ ծուլանում էի, ցույց էր տալիս փողոցն ավլող կանանց ու հարցնում էր՝ չե՞ս ուզում չէ՞ փողոց ավլել ու ձեռքերդ կոպտացնել: Իհարկե ամեն աշխատանք էլ մարդու համար է, բայց երեխաներին միշտ պետք է մոտիվացնել, մայրիկիս օրինակներն ինձ համար լավագույնն են: Կուզենայի, որ բոլոր աղջիկներն իրենց կյանքը պլանավորելիս, առաջնահերթությունները մշակելիս «կուլ չգնան» հասարակության, ընտանիքի կարծիքներին, կարծրատիպերին ու բառիս ամենաուղիղ իմաստով խավարամտությանը:

• Խորհուրդ այլ կանանց/աղջիկներին -Խորհուրդն ինձ համար մի քիչ բարձր բառ է: Չես կարող խորհուրդ տալ, եթե ինքդ չես հետևում քո իսկ ասածին, իսկ մենք բոլորս էլ չենք կարող խուսափել սխալվելուց: Բայց ցանկությունս է, որ կանայք, աղջիկները երբեք ոչ մեկից ու ոչ մի բանից չվախենան: Վախը տգեղացնում է մեզ, իսկ մենք կյանքի շարունակողն ենք:

Էլ ի՞նչ հանգստյան օրեր, առանց որակյալ երաժշտության ու երգերի: Ձեզ ենք ներկայացնում մի շարք ոգեշնչող երգեր՝ գրված և կատարված կանանց կողմից:

Փոփի թագուհու այս երգը բոլոր ժամանակների օրհներգ է՝ նվիրված կանանց ու աղջիկներին:

Երբ 2016թ. ընտրությունների ժամանակ Դոնալդ Թրամփը Հիլարի Քլինթոնին անվանեց «գարշելի կին», Ջեքսոնի 1986թ.-ի հիթը կրկին շրջանառության մեջ մտավ՝ դառնալով իրադարձության ոչ պաշտոնական երգը:

Այս հզոր դուետը ցույց է տալիս, որ միանգամայն նորմալ է պրովոկատիվ, վուլգար ու գրավիչ տեսք ունենալը:

Պիտի շնորհակալություն հայտնենք M.I.A.-ին այս մանթրայի համար:

Այս հրաշալի խումբը ներկայացնում է ինքնաբավ, ինքնամոտիվացվող ու անկախ կնոջը:

Ոչինչ այնպես չի օգնում տեսնել սեփական մեծությունդ, ինչպես Chaka Khan-ի հզոր ձայնը:

Այս երգը մեր մեջ ապրող Դիանա արքայադստեր մասին է:

Բեյոնսեի այս հիթը պարունակում է հատվածներ Ադիչիի «Բոլորս պետք է ֆեմինիստ լինենք» TED ելույթից: Այն քննարկում է գենդերային անհավասարության խնդիրը:

Kesha-ի երգարվեստը կանանց զորեղացման ու սեռական բռնության դեմ պայքարի մասին է:

Ռոքնռոլի թագուհի Ջեթթն այս երգում ասում է, որ միանգամայն նորմալ է կյանքը լիովին վայելելը և ուրիշների կարծիքը հաշվի չառնելը:

Նախքան ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիայի գաղափարին ծանոթանալը, փորձենք հասկանալ կանանց հիմնադրամների պատմությունը, քանզի հենց այդ հիմնադրամներն են առաջ քաշել ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիայի սկզբունքը:

Ի պատասխան պատմական անհավասարությանը և կանանց կողմից ղեկավարվող նախագծերի ֆինանսավորման բացակայությանը՝ վաղ 1990-ական թվականներից կանանց հիմնադրամները սկսեցին կենտրոնանալ միայն կանանց իրավունքների պաշտպանությունը խթանող նախագծերի վրա: Ոգևորվելով Միացյալ Նահանգների և Արևմտյան Եվրոպայի օրինակներով՝ Հարավում վերջին 17 տարիներին հիմնվեցին շուրջ 24 կանանց հիմնադրամներ՝ դառնալով կանանց իրավունքների պաշտպանության հիմնասյուներից մեկն ամբողջ աշխարհում: 2015թ. այս ցանցի 37 անդամները գոյացրել են 68.7 մլն դոլար ու ավելի քան 190 երկրներում հովանավորել կանանց կողմից իրականացվող շուրջ 1121 ծրագիր:

Կանանց հիմնադրամների գլոբալ ցանցն առաջնորդվում է հետևյալ հիմնական սկզբունքներով.

Հետևաբար, ֆիլանթրոպիան կանանց հիմնադրամների կողմից դիտարկվում է որպես սոցիալ-հասարակական փոփոխության հասնելու գործիք և ոչ թե նվիրատվություն: Այդ իսկ պատճառով էլ դրանք հենվում են ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիայի սկզբունքի վրա: Ըստ նրանց՝ դրանով պիտի առաջնորդվեն կանանց և ընդհանրապես մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվողները: Ֆիլանթրոպիան պետք է դիտարկվի ոչ թե որպես դասական բարեգործություն, այլ փոխադարձ պատասխանատվություն ու պարտավորություն: Այստեղ արդեն հարցը ոչ թե պարզապես բարեգործություն անելն է՝ գումար նվիրաբերելով, այլ գումարի միջոցով սոցիալական որևէ փոփոխություն արձանագրելը, որին հավասարապես մասնակցում են բոլոր կողմերը՝ և՛ դոնոր կազմակերպությունները, և՛ դրամաշնորհի հասցեատերերը, և՛ տվյալ ծրագրի շահառուները:

Ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան առաջարկում է սոցիալական հարաբերությունների հորիզոնական մոդել՝ հիմնվելով դոնոր-շահառու փոխվստահության վրա: Այլ խոսքերով՝ ֆեմինիստական ֆիլանթրոպիան նպատակ ունի փոխելու իշխանության ավանդական դինամիկան և պարզեցնելու դոնոր-շահառու փոխհարաբերությունները, որն էլ ավելի արդյունավետ է դարձնում համագործակցությունը:

Միայն կանաց կազմակերպությունները, որոնք աշխատում են գիտակցության բարձրացման, կոալիցիաների կառուցման ու իրավունքների պաշտպանության ուղղությամբ, կարող են առաջ բերել այն համակարգային փոփոխությունները, որոնք անհրաժեշտ են կանանց: Ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ գլոբալ առումով կանանց իրավունքների բարելավմանն ուղղված ֆիլանթրոպիան պետք է ներդրում անի հենց կանանց շարժումներում: Սա նշանակում է երկարաժամկետ աջակցություն կանանց կազմակերպություններին, որոնք համագործակցելով միմյանց հետ՝ աշխատում են հայրիշխանական ճնշման սոցիալական, օրինական ու քաղաքական համակարգերը վերափոխելու ուղղությամբ:

Եթե մենք լրջորեն ցանկանում ենք պայքարել կանանց իրավունքների համար, պետք է ուղղակիորեն աջակցենք կանանց կազմակերպություններին, որոնք օրենսդրական նախագծեր և քաղքականություններ են մշակում, որոնք ապահովում են սեռական և վերարտադրողական առողջության իրավունքը, դատապարտում ընտանեկան բռնությունը և այլն: Հարկավոր է աջակցել կանանց շարժմանը, ոչ թե պարզապես զորեղացնել նրանց, քանզի շարժման աջակցելով հնարավորություն ենք տալիս կանանց իրացնել իրենց սեփական ծրագրերը, մտահղացումները և դրանով իսկ զորեղանալ: